Żyrafa – najwyższy ssak na Ziemi [PN]

Żyrafy są najwyższymi ssakami na Ziemi. Ich same nogi mają około 1,80 metra wysokości. Poznajcie fascynujące fakty, informacje i ciekawostki o żyrafach. Występują w suchych sawannach Afryki, gdzie wędrują wśród otwartych równin i lasów. Żyrafy jedzą ponad 40 kilogramów jedzenia. 

Podział żyraf

We wcześniejszych ujęciach systematycznych w rodzaju Giraffa wyróżniano jeden gatunek G. camelopardalis, posiadający 9 podgatunków: camelopardalis, antiquorum, peralta, reticulata, rothschildi, angolensis, giraffa, thornicrofti i tippelskirchi.

Liczba gatunków z rodzaju żyraf jest kontrowersyjna i przedmiotem ciągłych dyskusji; obszerne badania genetyczne i morfologiczne przeprowadzone w 2020 roku wsparły podział z trzema gatunkami, między którymi występuje ograniczony przepływ genów. Do rodzaju należą następujące występujące współcześnie gatunki (kompilacja prac ASM Mammal Diversity Database i Illustrated Checklist of the Mammals of the World]:

• Giraffa camelopardalis, 1758 – żyrafa sawannowa
• Giraffa reticulata , 1899 – żyrafa zachodnioafrykańska
• Giraffa tippelskirchi , 1898 – żyrafa masajska
• Giraffa giraffa , 1784 – żyrafa południowa

Etymologia

Źródłosłów polskiej nazwy „żyrafa”, francuskiej girafe i włoskiej giraffa, jak i angielskiej „giraffe” sięga języka arabskiego, w którym występuje słowo zarafa (زرافة), być może pochodzące z jednego z języków Afryki. Tłumaczy się je jako „szybki chodziarz”. W języku średnioangielskim występowało kilka różnych form, jak jarraf, ziraph czy gerfauntz. Możliwe, że słowo to pochodzi od nazwy zwierzęcia w języku somalijskim: geri. Włoski wyraz giraffa powstał w ostatniej dekadzie XVI wieku. Współczesna forma angielska powstała około roku 1600 w oparciu o francuską girafe. Z francuskiego wywodzi się też nazwa polska.

Żyrafa – znaczenie  w literaturze

Epitet gatunkowy camelopardalis pochodzi z łaciny. W przeszłości bowiem uważano to zwierzę za krzyżówkę wielbłąda (camelus) i lamparta (panthera). Biblia Jakuba Wujka używa na określenie żyrafy terminu „wielbłądopard” (Deut 14, 5), wymieniając ją wśród zwierząt jadalnych. Żyrafa to także nazwa gatunku w języku afrikaans. Inne afrykańskie nazwy to: ekorii w ateso, kanyiet w elgon, nduida w kikuju, tiga w kalenjin i luo, ndwiya w kamba, nudululu w hehe, ntegha w nyaturu, ondere w lugbara, etiika w luhya.

Symbolika

Symbolika i znaczenie tego zwierzęcia mają również związek z elementem komunikacji. Ich szyje (zwłaszcza samców) są wskaźnikiem pozycji w stadzie; Im silniejsza, dłuższa i grubsza szyja, tym bardziej atrakcyjna i silniejsza jest żyrafa. Z tego powodu cecha fizyczna, taka jak szyja, sama w sobie jest formą komunikacji. Istnieje też znaczenie szyi jako ścieżki między tym, co przyswajamy (nie tylko jedzenie, ale także myśli) a naszym ciałem i energią; więc musimy być w stanie odróżnić zdrowe wybory od tych, które są dla nas złe. Kontynuując temat komunikacji, żyrafa zachęca nas do tego, aby nasz głos został wysłuchany, jeśli mamy problemy, musimy skutecznie o nich mówić, koncentrując naszą moc i uwagę na szyi i gardle.

Zachowanie żyraf

Żyrafy przez większość czasu śpią na stojąco. Naukowa nazwa żyrafy, Giraffa camelopardalis, pochodzi z wierzeń starożytnych Greków, że wyglądała ona jak wielbłąd w płaszczu lamparta. Wzrost żyrafy jest pomocny przy obserwacji drapieżników, takich jak lwy i hieny. Ich doskonały wzrok pozwala im na zauważanie głodnych bestii z daleka. Wiele cieląt jest zabijanych w pierwszych miesiącach życia z powodu dzikich zwierząt.

Uwielbiają jeść drzewo akacjowe, a długie szyjki sięgają do liści i pączków na drzewach.  Samce żyrafy używają swoich małych rogów, by czasem walczyć z innymi samcami. Wzory na żyrafie są zupełnie wyjątkowe. Nie ma dwóch identycznych żyraf. Żyrafy muszą pić wodę tylko raz na kilka dni. Większość wody pozyskują z diety roślinnej.

W czasie pory deszczowej jedzenia jest pod dostatkiem i żyrafy bardziej się rozprzestrzeniają, zaś podczas pory suchej gromadzą się w rejonie koncentracji drzew wiecznie zielonych i buszu. Matki starają się pożywiać na terenach otwartych, prawdopodobnie z uwagi na łatwość wypatrzenia tam drapieżnika. Zmniejsza to jednak efektywność pobierania pokarmu. Należąc do przeżuwaczy, zwierzę najpierw przeżuwa pokarm, po czym połyka go. Po nadtrawieniu na wpół strawiony pokarm wraca do jamy ustnej, gdzie zostaje powtórnie przerzuty.

Fitogeografia

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Afryce. Populacje te mogą być uważane za oddzielne gatunki. Obejmuje to sąsiednie populacje żyraf G. c. tippelskirchi może również składać się z kilku nawet gatunków porozdzielanych doliną ryftową. G. c. reticulata i G. c. tippelskirchi cechują się największym zróżnicowaniem DNA mitochondrialnego, które wynika z faktu pojawienia się żyraf w Afryce wschodniej.

Budowa ciała

W pełni wyrośnięta żyrafa osiąga wysokość 5–6 m, samce są wyższe od samic. Kolana obu płci znajdują się na wysokości 1 m. Wysokość w kłębie może przekraczać 3 m, samice mają średnio 2 m, samce zaś 2,5 m, głowa zaś sięga do wysokości odpowiednio 4,5 m i 5,5 m. Średnia masa ciała wynosi 1192 kg w przypadku dorosłego samca i 828 kg u dorosłej samicy. Dorosły samiec osiąga 154% masy dorosłej samicy. Pomimo długich szyi i nóg ciało żyrafy jest względnie krótkie. Ze względu na różnicę w długości kończyn grzbiet opada od przodu ku zadowi. Głowa w proporcji do reszty ciała jest mała.

Ciało żyrafy pokryte jest sierścią, co odróżnia ją od innych ssaków o tak dużych rozmiarach, u których brak owłosienia ma znaczenie termoregulacyjne. Umaszczenie składa się z ciemnych cętek czy łat, barwy pomarańczowej, kasztanowej, brązowej bądź prawie czarnej. Przedzielają je jasne włosy koloru białego bądź kremowego.

Skóra jest szara i gruba, co pozwala zwierzęciu biec przez ciernisty busz bez zranienia. Futro zapewnia ochronę chemiczną; jego charakterystyczny zapach nadają mu substancje o działaniu przeciwpasożytniczym. Znajduje się w nim przynajmniej 11 głównych związków aromatycznych. 

Żyrafa – anatomia

U ssaków lewy nerw krtaniowy wsteczny jest dłuższy niż jego jednoimienny, prawy odpowiednik. U żyraf nerw jest dłuższy niż u jakiegokolwiek innego dzisiejszego ssaka, a wspomniana różnica wynosi ponad 30 cm przy całkowitej długości lewego nerwu ponad 2 m. Neurony budujące tę długą strukturę rozpoczynają się w pniu mózgu , po czym schodzą w dół szyi nerwem błędnym, następnie odłączają się, tworząc nerw krtaniowy wsteczny, który zawraca w górę, kierują się do krtani. W efekcie neurony osiągają długość prawie 5 m u największych osobników.

 

Układ krążenia tego kręgowca jest przystosowany do wytrzymywania dużej różnicy ciśnień pomiędzy stopami a głową, wynikającą z dużej wysokości zwierzęcia. Obrazowo przedstawia się to tak, że gdyby układ krwionośny żyrafy był zbudowany z jednolitych sztywnych rur, różnica ciśnień między stopami a głową przekraczałaby pół atmosfery, czyli 380 mmHg.

Znajduje się mniej więcej w połowie wysokości całego ciała, tj. 2,5 m nad powierzchnią ziemi. By zapewnić odpowiedni dopływ krwi do mózgu, musi wytworzyć ciśnienie krwi dwukrotnie wyższe niż u człowieka, wynosi ono w samym sercu 190 mmHg, średnio 200 mmHg w tętnicach szyjnych, osiągając w okolicach kopyt od 70 mmHg do 350–380 mmHg.

---

Źródła:

1. Żyrafa sawannowa, \”Wikipedia\” (08.11.2023)
2. Żyrafa, \” Wikipedia\”(08.11.2023)
3. Żyrafa – ciekawostki, \” Fajne Podróże\” (08.11.2023)
4. Żyrafa – symbolika i znaczenie,\” lefrontal\” (08.11.2023)

---

Oprac. Paulina Nowak, Kraków 2023, CC BY 4.0 Attribution 4.0 International