Żyrafa (giraffa) – rodzaj ssaka z rodziny żyrafowatych [AK]

Żyrafa, to ssak z rodziny żyrafowatych o charakterystycznej długiej szyi, długich nogach. Samiec jest znacznie większy od samicy i posiada dodatkowy wyrostek rogowy na kości czołowej. Ubarwienie jest ziemistożółte z dużymi ciemniejszymi wielokątnymi plamami na szyi i grzbiecie.

Gatunki

Światowa populacja żyraf wynosi około 92 000 osobników. Ze względu na wygląd zewnętrzny oraz terytorium występowania dzieli się ją na 9 podgatunków. Jednak to nie jedyna istniejąca klasyfikacja. Jest ich kilka w zależności od stosowanej metody. Jedną z najnowszych i najpopularniejszych jest podział na 4 gatunki uwzględniający różnice genetyczne:

• żyrafa północna (najrzadsza – około 6 000 osobników),
• żyrafa siatkowana,
• żyrafa masajska
• żyrafa południowa (najliczniejsza – około 44 000 osobników)

Cechy charakterystyczne

Żyrafy są najwyższymi ssakami lądowymi na Ziemi. Ich wysokość często przekracza 5 metrów (najwyższy znany samiec mierzył 5,88 m), a waga 1 tonę (najcięższy znany samiec ważył 1 930 kg). Występują w większości państw w Afryce, chociaż najczęściej można je spotkać we wschodniej oraz południowej części kontynentu. Ich ulubionym środowiskiem jest sawanna, obszary trawiaste oraz otwarte tereny leśne.

Długa szyja

Najbardziej charakterystyczną częścią ciała żyrafy jest ponad dwumetrowa szyja. To ona powoduje, że jest nie tylko najwyższym lądowym ssakiem, ale również największym z przeżuwaczy żyjących aktualnie na Ziemi. Pomimo ekstremalnej długości jej szyja składa się z takiej samej liczby kręgów (7), co szyja większości ssaków. Różni je długość. U żyrafy każdy krąg szyjny ma około 28 cm i jest kilkanaście razy dłuższy niż na przykład u człowieka. Szyja żyrafy jest niewątpliwym atutem podczas zdobywania pożywienia, które znajduje się wysoko na drzewach i jest niedostępne dla innych zwierząt.

Długi język

Język żyrafy może mieć nawet 50 cm długości i bez większego problemu może nim oblizać i wyczyścić swój nos. Jego główną rolą jest jednak umiejętne i delikatne lawirowanie pomiędzy kolczastymi gałęziami akacji i innych roślin w celu chwycenia smacznych liści, pędów, pąków, owoców, traw i kwiatów. Część języka ma charakterystyczny fioletowo – czarny kolor, który prawdopodobnie zabezpiecza go przed poparzeniami słonecznymi. Konieczność ochrony wynika z tego, że żyrafy większą część dnia przebywają na słońcu. Podczas jedzenia przez długi czas eksponują język na działanie ostrego słońca, co może prowadzić do poparzeń.

Długie nogi

Nogi żyrafy mają około 2 metrów długości, co oznacza, że człowiek bez problemu jest w stanie zmieścić się pomiędzy nimi. Podczas wolnego chodzenia jednocześnie podnosi i przemieszcza nogi znajdujące się po tej samej stronie ciała, a następnie wykonuje to samo z nogami po przeciwnej stronie. Galop jest znacznie szybszy i pozwala poruszać się z prędkością dochodzącą do 60 km/h.

Występowanie

Zasięg występowania żyraf w naturze jest obecnie dość mocno rozproszony. Ich skupiska południkowo ciągną się od Czadu na północy, po Republikę Południowej Afryki na południu. Natomiast równoleżnikowo zasięg występowania żyraf rozciąga się od Nigru na zachodzie, po Somalię na wschodzie. Zwierzęta te preferują sawanny i afrykańskie lasy, jako środowisko życia.

Pożywienie

Dieta żyrafy włącza przede wszystkim liście drzew zaliczanych do gatunków Acacia – akacji, Commiphora – balsamowców i Terminalia – migdałeczników. Rośliny te mają ostre ciernie, jednak wargi, język oraz podniebienie żyraf są bardzo odporne na zranienia, dlatego mogą one bezpiecznie spożywać ten pokarm. Liście stanowią dla tych zwierząt bardzo ważne źródło wartości odżywczych, między innymi zawierają one dużo białek oraz wapnia. Najczęściej żyrafa zjada około 34 kg liści na dzień. Ponadto zjada również korę drzew, małe krzewy, trawę, różne rodzaje owoców.

Tryb życia

Żyrafy to ssaki roślinożerne i przeżuwacze. Same stanowią natomiast pokarm dla lwów, lampartów, hien czy likaonów. Ogólnie są to zwierzęta stadne. Samice tworzą nieduże stadka złożone z osobników pokrewnych z potomstwem. Samce żyją natomiast w stadach kawalerskich niespokrewnionych ze sobą dorosłych samców lub pojedynczo. Samce walczą ze sobą o płodne samice. Używają do tego celu długiej szyi z krótkimi, maczugowatymi rogami, uderzając nimi przeciwnika. Żyrafa śpi tylko kilkanaście minut na dobę, a w południe drzemie w cieniu drzew.

Rozmnażanie

Ciąża trwa 15 miesięcy. Samica rodzi jedno młode, które karmi 8-12 miesięcy. Młode ważą 95-100 kg, po 30 minutach młode staje na nogi, po 10 godzinach może już biegać. Po 14 dniach młoda żyrafa może przyjmować stały pokarm. Po 16 miesiącach młode staje się samodzielne, a dojrzałość płciową osiąga w wieku 2,5-3,5 lat. Samica rodzi co 18 miesięcy.

Zagrożenie

Żyrafa, najwyższy lądowy ssak, jest obecnie zagrożona wyginięciem. Z powodu dramatycznego – bo aż o 36-40% (wynika z najnowszej aktualizacji Czerwonej Listy Zagrożonych Gatunków IUCN) – spadku liczebności żyrafy kategoria zagrożenia dla tego szeroko rozpowszechnionego w całej południowej i wschodniej Afryce gatunku, z mniejszymi, odizolowanymi subpopulacjami w zachodniej i środkowej części Afryki, została podniesiona z najmniejszej troski (LC) do kategorii narażone (VU).

Rosnąca presja ze strony człowieka ma negatywny wpływ na subpopulacje żyraf. Nielegalne polowania, utrata siedlisk i zmiany spowodowane przez rolnictwo i górnictwo, a także konflikty na linii człowiek-przyroda i niepokoje społeczne skazują ten gatunek na wymarcie.

Czerwona Lista IUCN jest powszechnie uznawana za najbardziej wiarygodny i obiektywny system oceny ryzyka wymierania gatunków.

Stanowisko systematyczne

Systematycznie żyrafy (rodzaj Giraffa) zaliczono do rodziny żyrafowate (łac. Giraffidae), rzędu parzystokopytne (Artiodactyla), infragromady łożyskowce (Placentalia) i podgromady ssaki żyworodne (Theria). Uściślając, żyrafy są afrykańskimi ssakami parzystokopytnymi. Jednocześnie jest to największy przeżuwacz i najwyższe żyjące obecnie zwierzę lądowe. Najbliższym krewnym żyraf jest okapi leśne (łac. Okapia johnstoni).

 

---

Źródła:

1. Co je i ile waży żyrafa? \”Pudzy.pl\” [17.11.2021]
2. Żyrafy zagrożone wyginięciem \”Ekologia\” [12.12.2016]
3. Podgatunki żyraf \”Zwierzęta informacje\” [20.10.2020]
4. Żyrafa – w języku suahili zwana jest twiga. To jedno z najoryginalniejszych afrykańskich zwierząt \”National geographic Polska\” [12.11.2020]

---

Aleksandra Książek, Kraków 2023, CC BY 4.0 Attribution 4.0 International