Zając polarny – wyjątkowy gatunek wśród zającowatych [RZ]

Zając polarny (Lepus arcticus) to gatunek ssaka z rodziny zającowatych, występujący w strefie tundry i tajgi. Wraz ze zmianą pory roku, kolor jego futra zmienia się na biały, aby przystosować się do otoczenia. Jego środowiskiem naturalnym są polarne i górzyste siedliska.

Zając polarny – cechy charakterystyczne

Zając polarny to stosunkowo mały ssak, osiągający długość ciała od 43 do 70 centymetrów. Jego masa ciała osiąga od 2,5 kg do 6,8 kg. Gatunek ten w tundrze północnoamerykańskiej żyje zupełnie biały w ciągu całego roku, ma tylko końce uszu zabarwione na czarno. W letnim futrze trafiają się niekiedy ciemniejsze włosy. Futro jest bardzo gęste, podobnie jak u innych zwierząt tego środowiska. Legowiska urządza w wykopanych przez siebie szerokich norach, chroni się zaś w naturalnych rozpadlinach czy szczelinach skalnych albo w jamach wygrzebanych w śniegu.

W przypadku zagrożenia  życia, dorosły przestraszony zając staje na silnych, tylnych łapach i skacze niczym kangur, osiągając prędkość 45-65 km/h, potem biegnie na czterech łapach.

Adaptacje do ekstremalnego klimatu Arktyki

Zając polarny – środowisko naturalne

Zając polarny najlepiej czuje się w strefie tajg i tundr, gdzie wiatr na otwartej przestrzeni sprawia, że warstwa śniegu jest cieńsza i łatwiej dotrzeć do trawy i pędów. Jego środowiskiem naturalnym są polarne i górzyste siedliska. Stada mogą liczyć nawet powyżej 200 sztuk. Część osobników wypatruje prześladowców, a pozostałe wygrzebują spod śniegu pożywienie.

Występowanie poszczególnych podgatunków

Zając polarny występuje w tundrowych regionach Grenlandii i części Kanady położonymi najdalej na północ, jak również na Alasce. W zależności od występowania wyróżnia się kilka podgatunków:

• L. arcticus arcticus – Ziemia Baffina, Wyspa Bylota i Półwysep Melville’a, północno-wschodni Nunavut (północna Kanada).
• L. arcticus andersoni – środkowe i północno-wschodnie Terytoria Północno-Zachodnie i większość Nunavut (północno-zachodnia Kanada).
• L. arcticus bangsii – Nowa Fundlandia i północno-wschodni Labrador (wschodnia Kanada).
• L. arcticus banksicola – Wyspa Banksa w kanadyjskiej części Archipelagu Arktycznego.
• L. arcticus groenlandicus – zachodnie, północne i północno-wschodnie wolne od lodu regiony przybrzeżne Grenlandii.

Zachowanie i cykl życiowy

Zające polarne są zwierzętami samotnymi, które prowadzą osiadły tryb życia. W przeciwieństwie do łososia atlantyckiego nie biorą udziału w migracjach w poszukiwaniu pożywienia lub rozrodu. Swoje terytoria oznaczają moczem, a samce rywalizują o prawo do kopulacji z samicami. Samice są odpowiedzialne za opiekę nad młodymi. Związki te pozostają niezmienne przez większą część roku, zmieniając się tylko w okresie rozrodu.

Rozród

Zajęczyca rodzi w ciągu roku 2-3 razy po 2-5 młodych. Ciąża trwa około 30 dni.
Ciała osesków pokryte są sierścią, a oczy otwarte są od narodzin. Matka przez 3 dni strzeże miotu liczącego od 4 do 8 sztuk. Gdy opuszcza gniazdo, małe leżą bez ruchu, aby nie wzbudzić zainteresowania drapieżników.

Długość życia to nawet 13 lat, ale przeważnie zając polarny dożywa jedynie do 5 lat z powodu drapieżników. Zające przede wszystkim padają ofiarą wilka polarnego (Canis lupus arctos), chociaż młode muszą bać się również sowy śnieżnej (Bubo scandiacus), gronostaja (Mustela erminea) i lisa polarnego (Vulpes lagopus).

Pożywienie zająca polarnego

Zwierzęta te są roślinożercami, żywiącymi się głównie trawami, mchami, oraz porostami. Je także pąki, jagody, liście i trawę. Jednak zając polarny nie gardzi też małymi owadami czy innymi drobnymi zwierzętami, które mogą stanowić jego pożywienie.

Zające polarne mają doskonały węch, dzięki czemu są zdolne do wykrywania roślin i innych źródeł pożywienia pod warstwą śniegu.

Wpływ zmian klimatycznych na gatunek

Zaćmienie klimatyczne, które ma miejsce na naszej planecie, stanowi ogromne wyzwanie dla zająca polarnego. Ze względu na topnienie lodowców i zmiany temperatury, arktyczne siedliska tych zwierząt stają się coraz bardziej nieprzewidywalne. Zając polarny jest uzależniony od dostępu do roślin i innych źródeł pożywienia, które zaczynają tracić swoją dostępność, w miarę jak klimat się ociepla. W rezultacie te zwierzęta muszą przemierzać większe odległości w poszukiwaniu pożywienia, co wiąże się z większym ryzykiem drapieżnictwa i wydajności energetycznej.

Aby zapewnić przetrwanie zająca polarnego, podejmowane są różne działania mające na celu ochronę tego gatunku. W ramach tych wysiłków naukowcy monitorują populacje zająca polarnego i prowadzą badania nad jego ekologią. Jednak istnieje również, potrzeba globalnej współpracy w dziedzinie zmian klimatycznych, aby ograniczyć wpływ czynników takich jak globalne ocieplenie na arktyczne siedliska.

Organizacje ekologiczne oraz rządy regionów arktycznych podejmują działania na rzecz ochrony zająca polarnego i zachowania jego siedlisk. Ochrona obszarów naturalnych, w których żyją, jest kluczowa dla utrzymania zdrowych populacji tego gatunku.

Mimo że zając polarny staje w obliczu coraz większych wyzwań wynikających z klimatycznych zmian, nadal istnieją nadzieje na zachowanie tego niezwykłego gatunku. Działania na rzecz ochrony i globalna świadomość w zakresie konieczności ochrony arktycznych ekosystemów są kluczowe dla przyszłości gatunku.

Źródła:

1. Zając polarny, \”Wikipedia\” [2023.11.08].
2. Zając polarny, \”Zwierzaki Wiki\” [2023.11.08].
3. Podróż życia zająca polarnego, \”National Geographic Polska\” [2023.11.08].

Oprac. Roksana Zając, Kraków 2023, CC BY 4.0 Attribution 4.0 International