Szop pracz (procyon lotor) – charakterystyka nocnego psotnika [JG]

Szop pracz (procyon lotor) – gatunek średnich rozmiarów ssaka z rodziny szopowatych (Procyonidae). Największy przedstawiciel rodziny szopowatych, który zazwyczaj jest aktywny w nocy. Najbardziej charakterystyczne cechy szopa pracza to zręczne przednie łapy i czarny wzór maski wokół oczu, są one elementami mitologii kilku szczepów Indian.

Szop pracz – cechy gatunku

Szop pracz ma obszar czarnej sierści wokół oczu, silnie kontrastujący z resztą pyska. Przypomina on kształtem maskę bandyty, co podkreśla w ludzkich oczach psotne usposobienie tego zwierzęcia. Brzegi lekko zaokrąglonych uszu obwiedzione są linią białej sierści. Pierścienie na ogonie przypominają umaszczenie lemura katta. Uważa się, że dzięki tym wyraźnym czarno-białym wzorom, szopy łatwiej odczytują język ciała swoich pobratymców.

Szop pracz porusza się, dotykając podłoża całą powierzchnią stopy. Potrafi stawać na tylnych łapach, aby dokładnie zbadać przedmiot trzymany w przednich. Ponieważ szopy mają krótkie kończyny w stosunku do krępego torsu, zazwyczaj nie potrafią szybko biegać ani wykonywać długich skoków. Szopy mają dwie możliwości zwiększenia odbioru ciepła poprzez parowanie – w celu oddania ciepła mogą zarówno pocić się, jak i ziajać.

Relacja między szopami i ludźmi

Powiększająca się populacja szopów praczy na terenach miejskich spotyka się wśród ludzi z różnorodnymi reakcjami, od oburzenia po celowe dokarmianie. Niektórzy eksperci do spraw zwierząt i większość władz przestrzegają, aby nie karmić dzikich zwierząt, ponieważ mogą stać się bardziej natrętne i zależne od ludzi.

Przewrócone pojemniki na śmieci i splądrowane drzewa owocowe są problemem dla ludzi, ale nieporównywalnym z sięgającymi kilku tysięcy dolarów kosztami naprawy zniszczeń dokonanych na poddaszach domów przez ukrywające się tam szopy.

Koszty zakrojonych na szeroką skalę środków mających służyć pozbyciu się szopów z pewnego obszaru są zwykle wyższe niż koszty naprawy dokonanych przez nie zniszczeń.

Futrzarstwo i polowania

Skóra szopów wykorzystywana jest jako materiał odzieżowy, zwłaszcza do wyrobu futrzanych płaszczy i czapek. Współcześnie jest to materiał używany do wyrobu charakterystycznych nakryć głowy o nieadekwatnej nazwie sealskin (ang. focza skóra) brytyjskich Królewskich Fizylierów.

Zwierzęta domowe

Podobnie jak w przypadku większości niekonwencjonalnych zwierząt domowych, opieka nad szopem wymaga wiele czasu i cierpliwości. Szopy mogą zachowywać się nieprzewidywalnie lub agresywnie i dość trudno jest nauczyć je reagowania na polecenia. Nawet w miejscach, gdzie trzymanie szopów w domu nie jest zabronione, takich jak Wisconsin czy niektóre inne stany USA, może być wymagane specjalne pozwolenie.

Występowanie szopa pracza

Mimo że w ostatnich dziesięcioleciach szopy nauczyły się radzić sobie na słabo zalesionych terenach, nadal polegają na pionowych strukturach, na które wdrapują się, gdy czują się zagrożone. Unikają otwartych przestrzeni i terenów porośniętych lasem bukowym, ponieważ kora tych drzew jest zbyt gładka, aby się po niej wdrapać. Dziuple w starych dębach lub innych drzewach oraz jaskinie skalne są najczęściej wybierane przez szopy na schronienia służące do snu, zimowego letargu i wychowywania młodych. Szop pracz występuje w następujących częściach świata:

• Ameryka Północna;
• Ameryka Południowa;
• Niemcy;
• Polska;
• Japonia.

Pożywienie

Chociaż zazwyczaj prowadzą nocny tryb życia, szopy bywają aktywne w dzień, jeśli właśnie wtedy dostępne są źródła pożywienia. Pokarm szopów to 40% bezkręgowców, 33% rośliny i 27% kręgowce. Wiosną i wczesnym latem żywią się głównie owadami, robakami i innymi zwierzętami występującymi obficie w tej porze roku, ale preferują owoce (np. żołędzie) i nasiona, m.in. orzecha włoskiego, które pojawiają się późnym latem i jesienią i stanowią bogate źródło kalorii ważnych dla budowy podściółki tłuszczowej na zimę.

Ptasie gniazda zawierające jaja lub pisklęta są często plądrowane przez szopy, a małe ptaki nie są w stanie powstrzymać napastnika. Jeśli pożywienia jest pod dostatkiem, szopy mogą wykształcić silne indywidualne preferencje wobec konkretnych rodzajów pokarmu. Szopy żyjące bliżej północnej granicy występowania gatunku zapadają w letarg zimowy, co oznacza, że znacznie zmniejszają swoją aktywność na czas, kiedy głęboka pokrywa śniegowa uniemożliwia poszukiwanie pokarmu.

Długość życia

Wiele szopów trzymanych w niewoli żyje dłużej niż 20 lat, jednak średnia długość życia na wolności to 1,8 do 3,1 lat, w zależności od warunków lokalnych, takich jak ruch samochodowy, polowania i warunki atmosferyczne. Zwykle tylko połowa wszystkich młodych urodzonych danego roku dożywa następnego lata. Młode szopy są narażone na osierocenie przez matkę i śmierć głodową, zwłaszcza podczas długiej i mroźnej zimy. Najważniejszymi naturalnymi wrogami szopów są:

1. Ryś rudy;
2. Kojot;
3. Puchacz wirginijski.

Najczęstszą naturalną przyczyną śmierci wśród szopów w Ameryce Północnej jest nosówka, która może przybierać rozmiary epidemii i powodować śmierć większości populacji szopów w danym regionie.

Pasożyty i choroby

Szopy pracze mogą być nosicielami wścieklizny, śmiertelnej choroby wywoływanej przez atakujący komórki układu nerwowego wirus, przenoszony w ślinie zazwyczaj przez ugryzienie. Do najważniejszych chorób bakteryjnych atakujących szopy należą: leptospiroza, listerioza, tężec i tularemia. Chociaż obecność pasożytów wewnętrznych z zasady odbija się negatywnie na układzie odpornościowym szopa, dobrze karmione osobniki mogą nie wykazywać żadnych objawów, nawet mając w układzie pokarmowym wielkie ilości nicieni.

Szop pracz w kulturze i sztuce

W mitologii Indian amerykańskich szop pracz jest bohaterem wielu baśni. Opowieści takie jak „W jaki sposób szopy łapią tak wiele raków”, pochodzące ze szczepu Tuskarora, skupiają się na umiejętnościach pozyskiwania przez szopy pokarmu. W innych baśniach szop odgrywa rolę spryciarza, który przechytrza inne zwierzęta, takie jak kojoty i wilki. W kulturze Zachodu istnieje kilka autobiograficznych powieści na temat oswajania szopa pracza, z których większość zalicza się do literatury dziecięcej. Rocket z komiksu Marvela „Guardians of the Galaxy” jest poddanym modyfikacjom genetycznym szopem o niezwykłych zdolnościach strzeleckich. W filmie Strażnicy Galaktyki zagrał go Bradley Cooper.

---

Źródła:

1. Szop pracz, \’\’Wikipedia\’\’ [27.10.2023]
2. Szop pracz, \’\’Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska\’\’ [27.10.2023]
3. A. Ślązak, Szop – sympatyczny pluszak i groźny szkodnik, \’\’Nauka w Polsce\’\’ [27.10.2023]

---

Julia Grębowiec, CC By 4.0 International, 2023