Sroka zwyczajna (Pica pica) – złodziejka z klasą [JG]

„Jesteś jak sroka, bo ciągnie Cię do błyskotek!” – takich porównań związanych ze sroką jest mnóstwo w naszym języku. A ptak ten trochę sam sobie na to zapracował, trochę pomogły mu ludowe legendy oraz opowiadania, by uzyskać przydomek sroki „złodziejki”. 

Jak wygląda sroka zwyczajna?

Jako popularne ptaki polskie sroki zwyczajne są łatwo rozpoznawalne przez większość osób i raczej nikomu nie trzeba ich przedstawiać – wyróżnia je bardzo długi, zielony ogon z metalicznym połyskiem, biało-czarne upierzenie i niebiesko-zielone, połyskujące skrzydła. Sroka ma czarny dziób oraz oczy i z pewnością jest jednym z najczęściej spotykanych ptaków. Najczęściej pojawia się w licznym towarzystwie innych przedstawicieli tego gatunku – stada mogą liczyć nawet setki osobników, które żyją ze sobą jak ogromna rodzina. Choć osiedlają się na terenach zamieszkiwanych przez ludzi, nie szukają bezpośredniego kontaktu i szybko odlecą, gdy podejdziesz zbyt blisko – są płochliwe i łatwo je wystraszyć.

Występowanie

Sroka zamieszkuje całą Europę (oprócz obszarów wysokogórskich, niektórych wysp na Morzu Śródziemnym i Islandii), dużą część Azji (z wyjątkiem terenów wysuniętych najdalej na północ i południe oraz pustyń). Izolowana populacja występuje na Kamczatce w Rosji.

W Polsce szeroko rozpowszechniony, jeden z najlepiej znanych ptaków, dość częsty ptak lęgowy na nizinach. Najbardziej powszechna na ziemi lubuskiej i w środkowej części Małopolski. Najrzadziej spotykana na Mazurach – tu mała liczebność srok związana jest z dużą lesistością obszarów. W górach na południu Polski sroka dolatuje do wysokości tylko 800 m n.p.m., ale populacje srok częstsze są jedynie w Karpatach. Najwięcej srok jest w śródmieściach miast i okolicach miast, gdzie czują się bezpiecznie – w Warszawie naliczono 3500 par lęgowych (to siódmy pod względem liczebności ptak lęgowy w Warszawie). Ściśle osiadły, nie podejmuje wędrówek (tylko niektóre sroki mogą poza lęgami wędrować). Zimowiska srok ulokowane są na obszarach lęgowych. Bardzo rzadkim widokiem w Polsce są przelatujące stada srok.

Izolowana populacja występuje na Kamczatce w Rosji.

Środowisko

Sroka pierwotnie zamieszkiwała tylko nadrzeczne zarośla, szczególnie kolczaste zakrzewienia głogu, obrzeża lasów i bardzo małe, młode drzewostany z domieszką olchy, wierzby, osiki i brzozy. Obecnie występuje często również w krajobrazie rolniczym – na polach i łąkach z kępami drzew i krzewów, w sadach i ogrodach niedaleko osiedli ludzkich, w parkach, na wsiach i w niektórych dzielnicach miast i zadrzewieniach w dolinach rzek. Coraz częściej spotykana również w dużych miastach. Sroka szuka zatem miejsc, gdzie znajdzie wystarczającą liczbę kryjówek, ale i nisko porośniętych albo całkowicie pozbawionych wyższych roślin obszarów, w tym o stepowym charakterze.

W miastach w Polsce zaczęła się pojawiać w latach 70. XX wieku (wcześniej omijała ludzkie osiedla). Na początku gniazdowała tylko na niedostępnych i dużych drzewach. Stopniowo, gdy nisza ta ulegała wysycaniu, zaczęła swoje lęgi wyprowadzać w niskich zakrzaczeniach. Proces zasiedlania miast przez srokę postępował od zachodu Polski i kierował się ku wschodowi kraju. Wraz ze wzrostem liczby srok w miastach notuje się spadek, w niektórych miejscach w Polsce bardzo duży, srok zamieszkujących wsie. W niektórych miastach w Polsce prowadzi się zabiegi ograniczające zbyt duży rozród srok, ponieważ kradną one lęgi kosów i drozdów, które bardziej są pożądane w miejskich parkach i ogrodach.

Drapieżnictwo sroki zwyczajnej

Sroka jako przedstawicielka ptaków krukowatych należy do zwierząt wszystkożernych. W składzie jej diety można spotkać naprawdę bardzo różne elementy. Są tam zarówno rośliny, jak również pokarm zwierzęcy. Ogólnie rzecz biorąc, jeśli spojrzymy na to jak wygląda dieta tego ptaka i skorelujemy jej skład z porą roku, to wyjdzie nam, że ptaki te zjadają to, czego w danym momencie jest najwięcej w środowisku, albo to, co akurat znajduje się pod dziobem tego ptaka.

Sroki to rzeczywiście bardzo agresywne, można by rzecz nawet złośliwe i wścibskie ptaki. Same plądrują często gniazda innych ptaków, zwłaszcza wróblowatych i drozdów, zjadając jaja i pisklaki. Molestują również osobniki dorosłe. Nie wahają się również przegonić kota czy psa, jeśli oczywiście nasz pupil sobie na to pozwoli. Wystarczy, że zareaguje bardziej agresywnie, by skrzydlaty napastnik przestał go napastować. A przecież jest za co srokę pociągnąć. Jej długi ogon wpisał się nawet w nasze ludowe przysłowia. Pociągnąć srokę za ogon jednak łatwo nie jest. Podobnie jak u innych gatunków krukowatych sroki są bardzo inteligentne i ostrożne.

Okres lęgowy

Zaczyna się wcześnie, bo już w lutym i trwa do maja. Sroka wyprowadza jeden lęg w roku. Tworzy pary monogamiczne.

Gniazdo

Umieszczone przeważnie dość wysoko w wierzchołku, koronie drzewa albo też w środku wyższego krzewu, np. tarniny, krzaczastych zaroślach, na wysokości 3–6 metrów, najlepiej w dość odludnym miejscu. Gniazdo przykryte jest charakterystycznym sklepieniem (daszkiem) z luźno splecionych gałązek i z daleka robi wrażenie kuli. Żaden inny ptak występujący na terenie Polski nie buduje podobnego gniazda. Posiada ono dwa otwory wlotowe leżące naprzeciwko siebie. Wewnątrz znajduje się właściwe gniazdo ulepione z błota lub gliny zmieszanej z mocno splecionymi gałęziami, trawą, cierniami, liśćmi czy piórami. Wyścielenie stanowi trawa, korzenie, delikatne liście, sierść i pióra. W miastach znaleźć się w nim mogą także różne przedmioty, takie jak druty aluminiowe i inne odpadki.

Jaja i wysiadywanie

W marcu i kwietniu samica składa od 4 do 7 jaj brązowo nakrapianych (gęściej na tępym końcu) o tle bladozielonym, niekiedy z niebieskim odcieniem, i średnich wymiarach 33×24 mm. Najczęstsze są lęgi złożone z 6 jaj. Wysiaduje je wyłącznie samica, od złożenia pierwszego jaja przez ok. 17–19 dni. Sroka wyjątkowo odważnie broni swojego lęgu.

Pisklęta

Sroki są gniazdownikami. Pisklęta zaczynają widzieć po 5 dniach. Szybko przybierają na wadze i w wieku 18 dni ich masa nie odbiega już od masy osobników dorosłych (ok. 200 g). Opuszczają gniazdo po ok. 22–25 dniach. Z reguły dorastają najwyżej 3 młode, gdyż pozostałe giną z powodu pasożytów, chorób albo pożarte przez drapieżniki. Oboje rodzice karmią je owadami, dżdżownicami oraz drobnymi ptakami i w razie potrzeby bronią potomstwa bardzo odważnie.

Czy wiesz, że…

1. Sroki bardzo szybko się uczą. Udowodniono, że są w stanie podpatrywać i zapamiętywać miejsca, w których wiewiórki chowają zimowe zapasy, by później z nich korzystać.
2. Rodzinę srok można odróżnić po długości ogona: samce ogony mają najdłuższe a najkrótsze młode ptaki przed pierwszym pierzeniem;
3. Sroki coraz wyraźniej unikają terenów niezasiedlonych przez ludzi. W Wielkopolsce prawie 80% gniazd znajduje się w odległości do 150 m od zabudowań (za A. Kruszewicz, Ptaki Polski, Multico 2007);
4. Sroka jest jedynym gatunkiem ptaka, który zdał „test lustra”, czyli tzw. test samoświadomości, polegający na rozpoznaniu w lustrze swojego odbicia a nie innego przedstawiciela swojego gatunku. Prócz sroki test zdały delfiny, słonie i niektóre naczelne;

Posłuchaj głosu sroki

Zobacz również:

Kobra królewska – najdłuższy jadowity wąż na świecie[JG]

---

Żródła:

1. 1. Sroka  \”Tukan media\” [02.11.2023]
   2. Sroka \”Ekologia\” [02.11.2023]
   3. Sroka zwyczajna \”Wikipedia\” [02.11.2023]
   4. Ptaki z dużych miast \”Lasy.gov.pl\” [02.11.2023]

---

Joanna Gajdzik
CC By 4.0 International