Rozdymka tygrysia (Takifugu rubripes) – gatunek ryby z rodziny rozdymkowatych [ALK]

Rozdymka tygrysia (Takifugu rubripes) – gatunek ryby z rodziny rozdymkowatych (Tetraodontidae). Jej wnętrzności (zwłaszcza wątroba i jajniki) oraz ikra zawierają silnie toksyczną, niebezpieczną dla człowieka tetrodotoksynę (TTX).

Występowanie

Występuje w wodach słonych i słonawych (w estuariach) północno-zachodniej części Oceanu Spokojnego – w zachodniej części Morza Japońskiego, w Morzu Wschodniochińskim i w Morzu Żółtym. Dorosłe osobniki rzadko wpływają do wód słonawych, natomiast młode są tam często spotykane.

Ogólny opis

Zwykle osiąga 40 cm długości ciała, choć spotykane są osobniki 80 centymetrowe. Ciało pokryte jest drobnymi kolcami w dotyku przypominającymi papier ścierny. Grzbiet i boki ryby są zwykle brunatnego koloru z białym lub żółtym nakrapianiem. Strona brzuszna jest zwykle jasna, biała. Charakterystyczna plama widnieje tuż za płetwą piersiową. Jest zwykle czarna z biała obwódką. Płetwy są na ogół szare i słabo rozwinięte. Rozdymka potrafi nadąć swoje ciało, wypełniając wodą, lub powietrzem(jeśli znajduje się na lądzie) elastyczna komorę leżącą w okolicy żołądka.. W ciele rozdymki znajduje się bardzo toksyczna substancja zwana tetrodotoksyną. Rozdymka posiada także silne i długie zęby.

• Królestwo: Zwierzęta
• Podtyp: Kręgowce
• Gromada: Promieniopłetwe
• Rząd: Rozdymkokształtne
• Rodzina: Rozdymkowate
• Gatunek: Rozdymka tygrysia (Takifugu rubripes)

Zachowanie

Jest rybą powolną o niezbyt silnie rozwiniętej umiejętności szybkiego pływania. Potrafi jedynie nieco dodać sobie szybkości używając słabo rozwiniętej płetwy piersiowej. Spotykana głównie w okolicach dna morskiego, rzadko spotykana w otwartej toni wodnej. Jest rybą aktywną, przeważnie szczegółowo przeszukującą dno morskie w poszukiwaniu pożywienia. Żyje zwykle samotnie, czasami tocząc drobne utarczki z napotkanymi przedstawicieli swojego i innego gatunku. Torafugu podczas gdy czuje się zagrożona, nadyma elastyczną komorę w okolicy żołądka, wpompowując do niej wodę(lub powietrze jeśli znajduje się na lądzie), stając się niemal kulista i trudna do połknięcia przez większość drapieżników. Dodatkową ochrona stanowi toksyczność ryby, dlatego przez większość drapieżców jest pomijana w jadłospisie. Osobniki dorosłe są spotykane głównie w słonowodnych estuarium, rzadko wypływając do słonawych ujść. Natomiast osobniki młodociane i narybek jest często spotykany w wodach słonawych.

Rozród

Ryba rozmnaża się od marca do maja. Samica znosi ikrę na głębokości ok. 20 metrów przymocowując ją do skał i kamieni. Zachowania rozrodcze tej ryby są słabo poznane.

Naturalni wrogowie

Ze względu na mechanizmy obrony tej ryby, rzadko staje się ofiarą drapieżników(zazwyczaj niedoświadczone osobniki mogą zjeść tą rybę, lecz później zazwyczaj zdychają od trucizny zawartej w ciele ryby). Jedynym wrogiem rozdymki jest człowiek.

Znaczenie dla człowieka

Rozdymka ma dosyć duże znaczenie w przemyśle rybnym Japonii. Mimo swojej toksyczności i przeciętnych walorach smakowych, ryba jest podawana w wielu restauracjach jako rarytas, ze względu na trudność jej przygotowania i pozbycia się trucizny z ciała ryby. Czasami stosowana jest w medycynie(głównie w badaniach dotyczących wynalezienia odtrutki na tą truciznę) oraz w magii voodoo jako jeden ze składników który przemienia ludzi w zombie.

Genom

Pierwsza ryba i drugi kręgowiec (po człowieku), którego genom został całkowicie zsekwencjonowany i publicznie udostępniony. Jest organizmem modelowym. Genom rozdymki tygrysiej zsekwencjonowano w październiku 2001 roku w ramach Fugu Genome Project zainicjowanego w 1989 w Cambridge przez Sydneya Brennera. Genom ten jest najkrótszym wśród genomów kręgowców – zawiera około 365 Mpz (milionów par zasad) i – ze względu na wiele podobieństw – jest wykorzystywany do analizowania genomu ludzkiego. Zidentyfikowano ponad 30 000 genów rozdymki tygrysiej.

Populacja i zagrożenia

Nie jest klasyfikowana w stopniach zagrożenia. Ryba mimo dużego popytu na rynku konsumpcyjnym nie jest zagrożona i wydaje się w miarę pospolita.

Pożywienie

Małe bezkręgowce, skorupiaki, ryby, glony itp.

Ciekawostki

• Ryba fugu w Japonii przyrządzana jest od dawna, choć nie wiadomo kiedy dokładnie zaczęto ją spożywać to odnalezione kości ryby, które znajdowały się w specjalnych naczyniach oszacowano na ponad 2 tysiące lat.
• Aby kucharz mógł podać rybę fugu musi przejść specjalny kurs jej przyrządzenia, a i tak co rocznie(według niektórych badań) w wyniku zatrucia tą rybą umiera 1-2 osoby.
• Trucizna uwalniana przez rybę zwana jest tetrodotoksyną. U człowieka zatrucie tą substancja powoduje porażenie nerwów oraz paraliż nerwów. Ofiara zatrucia często ma nudności, zawroty głowy oraz problemy z oddychaniem. W najgorszych przypadkach człowiek może się udusić, lecz zazwyczaj jeśli przetrwa się 24 h po zatruci, to jest się już bezpiecznym. Nie ma odtrutki na działanie tej substancji, a leczenie polega jedynie na podawaniu węgla aktywnego w celu związania toksyny.
• Czasami u ofiar zatrucia występowała tzw. śmierć kliniczna, przy której zanikały zupełnie wszystkie symptomy życia, lecz mózg dalej pracował, dlatego znane są przypadki kiedy człowiek obudził się kilka dni po ogłoszeniu jego śmierci, lub tuż przed kremacją. W dawnej Japonii ludzi otrutych rybą fugu kładziona kilka dni po śmierci koło trumny, aby upewnić się czy dana osobna na pewno zmarła. Jeśli ciało nie zaczęło gnić, oznaczało że żyję.
• Tetrodotoksyna jest 1200 razy silniejsza w działaniu od cyjanku, a sama trucizna jest produkowana przez bakterie Pseudomonas, żyjące w ciele ryby.
• Genom rodymki tygrysiej jest najkrótszy wśród wszystkich kręgowców, oraz często używany do analizowania genomów ludzkich. Pełne sekwencje genomu uzyskano dla dwóch przedstawicieli rodzaju Takifugu , dla rozdymki tygrysiej i Tetraodon nigroviridis.
• Do rodzaju Takifugu zaliczanych jest obecnie 25-26 gatunków rozdymek min. Takifugu pseudommus, Takifugu exascurus i Takifugu reticularis.

Rozdymka Trygrysia

Źródła:

1. Rozdymka Tygrysia Wikipedia\” [2023.11.06].

2. Rozdymka tygrysia – zabójcza ryba fugu \’\’animaluki\'[2023.11.06].

Oprac. Aleksandra Krawel, Kraków 2023, CC BY 4.0 Attribution 4.0 International