Niedźwiedź polarny (ursus maritimus) – białe bestie Arktyki.

Niedźwiedź polarny (ursus maritimus) – gatunek dużego ssaka drapieżnego z rodziny niedźwiedziowatych, zamieszkującego Arktykę. Grube futro i warstwa tłuszczu chronią go przed zimnem. Włosy tworzące sierść niedźwiedzia są półprzezroczyste; sierść jako całość ma zazwyczaj kolor biały lub kremowy, przez co umożliwia zwierzęciu dobry kamuflaż.

Charakterystyka

Wielkość i masa ciała

Niedźwiedzie polarne to jedne z największych niedźwiedzi. Obok kodiaka są obecnie największymi żyjącymi drapieżnikami lądowymi. Samce mogą ważyć dwa razy tyle co tygrys syberyjski. Większość dorosłych samców waży 300–700 kg i osiąga długość 2,4–3,0 m. Wysokość w kłębie samca niedźwiedzia to natomiast 1,3–1,5 m. Stojąc pionowo, dorosły samiec może osiągnąć wysokość do 3,35 m. Samica jest zwykle ok. dwa razy mniejsza i waży w granicach 150–300 kg, mierząc 1,9–2,1 m długości. Po urodzeniu młode niedźwiadki ważą tylko 600-700 g.

Największym opisanym niedźwiedziem był rekordowy duży samiec ważący 1002 kg, zabity w Kotzebue Sound w północno-wschodniej Alasce w 1960. Przy stosunkowo małej i wąskiej głowie u niedźwiedzi czoło przebiega w niemal prostej linii do grzbietu nosa. Szyja niedźwiedzia jest stosunkowo długa, a uszy małe i okrągłe. Stopy są długie (około 30 cm) i bardzo szerokie (około 25 cm), palce częściowo spięte błoną pławną, która podczas pływania pełni funkcję płetw. Mocne, krótkie i ostre pazury są przydatne do przytrzymywania zdobyczy.

Futro i skóra

Futro niedźwiedzia polarne to nie jest zwyczajne futro. Jest przezroczyste, skonstruowane z tysięcy włosów wypełnionych powietrzem, które zapewniają izolację przed zimnem. Dzięki swojej czarnej skórze, niedźwiedzie przyciągają i pochłaniają promienie słoneczne, które ogrzewają ich ciała. W miarę upływu czasu futro żółknie.

Te grube, odizolowane włosy na poduszeczkach łap zapewniają niezwykłą izolację podczas chodzenia po śniegu i lodzie. W przeciwieństwie do innych ssaków arktycznych, niedźwiedzie polarne nie zmieniają swojego futra latem. Choć istniała teoria, że włosy futra służą jako włókna optyczne przewodzące światło do czarnej skóry, to badania obaliły tę hipotezę. W rzeczywistości, futro działa jak mała szklarnia, przekształcając światło słoneczne w ciepło, które jest pochłaniane przez czarną skórę.

Pożywienie

Niedźwiedź polarny jest najbardziej mięsożernym członkiem rodziny niedźwiedziowatych i jednym z najczęściej polujących na ludzi, ma znakomity węch. Głównym składnikiem diety niedźwiedzi polarnych są:

1. Foki, często czając się przy otworach w lodzie, przez które foki wychodzą na powierzchnię do oddychania,
2. Niedźwiedzie polarne zjadają również ryby, w szczególności łososia,
3. Mogą również żywić się padliną innych zwierząt, które znajdą na lodzie lub brzegu morskim,
4. Zjadają całą zdobycz, w tym skórę, mięso i tłuszcz, pozostawiając tylko kości. Tłuszcz jest szczególnie istotny w ich diecie, dostarczając niezbędnej energii w warunkach arktycznych.

Występowanie

Niedźwiedzie polarne zamieszkują wąską niszę ekologiczną. Naturalnym środowiskiem tych zwierząt jest półkula północna. Można je spotkać w obszarze koła podbiegunowego, przede wszystkim u wybrzeży Arktyki. Zamieszkują obszar Kanady (Ontario, Jukon, Quebec, Nowa Funlandia, Labrador, Manitoba i Nunavut), Stanów Zjednoczonych (Alaska), Grenlandii, Danii, Norwegii (przede wszystkim archipelag Svarbard) i Rosji (Czukotka, Syberia, Jakucja, Krasnojarsk i północna część europejska).

Wiele źródeł nie podaje żadnych podgatunków niedźwiedzi polarnych, podczas gdy inne rozpoznają dwa – Ursus maritimus maritimus i Ursus maritimus marinus. Liczba wskazywanych populacji jest również różna u różnych autorów. The IUCN/SSC Polar Bear Specialist Group (PBSG), wybitne międzynarodowe naukowe ciało zajmujące się badaniami niedźwiedzi polarnych rozpoznaje dwadzieścia populacji. Inni z kolei naukowcy rozpoznają sześć wyraźnych populacji:

• Wyspa Wrangla i zachodnia Alaska,
• Północna Alaska,
• Kanadyjski archipelag Arktyczny,
• Grenlandia,
• Svalbard-Ziemia Franciszka Józefa,
• Północno-centralna Syberia.

Rozmnażanie

Niedźwiedzie polarne są samotnikami, łączą się w pary na krótko, w kwietniu bądź w maju. W tym czasie samce przemierzają duże przestrzenie w poszukiwaniu bezdzietnych samic, o które toczą zacięte walki. Samice opiekują się potomstwem co najmniej przez 2 lata i w tym czasie nie zachodzą w ciążę. W październiku i listopadzie niedźwiedzie wygrzebują legowiska najczęściej od strony południowej, w usypanych przez północne wiatry ogromnych zaspach śnieżnych.

Niedźwiedzie polarne mogą dawać płodne krzyżówki z niedźwiedziami brunatnymi co sugeruje, że obydwa gatunki są bardzo blisko spokrewnione, ale fakt, że żaden gatunek nie może przeżyć długo w niszy drugiego oraz różnice w morfologii, metabolizmie, zachowaniu i inne cechy fenotypowe powodują, że obydwa niedźwiedzie są klasyfikowane jako oddzielne gatunki.

Niedźwiedzie polarne potrafią wygrzebać legowiska, ale sen na dłuższe okresy zazwyczaj dotyczy jedynie ciężarnych samic. Dojrzałość płciową osiągają w wieku 3-5 lat. Ciąża trwa 195-265 dni i kończy się zazwyczaj narodzinami dwójki młodych w grudniu lub styczniu. Po urodzeniu, młode są niewielkie, ważące od 450-900 g, i rodzą się bez sierści, ślepe i głuche. Kiedy wychodzą z legowiska po raz pierwszy w maju lub kwietniu, już osiągają wielkość kota. Legowisko zapewnia temperaturę około 15°C, co stanowi zaskakujący kontrast z zimnym otoczeniem arktycznym.

Liczebność

Chociaż niektóre lokalne populacje niedźwiedzi polarnych kurczą się, to ich całkowita globalna liczba wzrasta. Pomiędzy 1970 i 2007 liczebność populacji niedźwiedzi polarnych zwiększyła się z 5000 do 25 000 osobników. Na zachodnim wybrzeżu Zatoki Hudsona w Kanadzie np. w 1987 liczba oszacowanej populacji wynosiła 1200, ale w 2007 liczba ta zmalała do 950 osobników.

---

Źródła:

1. Niedźwiedź polarny, \”Wikipedia\” (29.10.2023)
2. A. Białek: Niedźwiedź polarny – opis, występowanie i zdjęcia. Zwierzę niedźwiedź polarny ciekawostki. \”national-geographic.pl\” (29.10.2023)
3. Niedźwiedź polarny (Thalarctos maritimus), \”drapiezniki.pl\” (29.10.2023)

---

Oprac. Filip Sokół, Kraków 2023, CC BY 4.0 Attribution 4.0 International