Łosoś szlachetny – ryba z rodziny łososiowatych

Łosoś szlachetny należy do rodziny ryb łososiowatych. Jest rybą drapieżną. Żyje także w Islandii i Grenlandii. Do Czech łosoś ciągnął Łabą wielkimi stadami aż do czasu, gdy wybudowano zapory i jazy, których nie mógł pokonać. Występował w Wełtawie i Otawie.

 

 

 

 

 

Występowanie

W północnej części Atlantyku, w rzekach Ameryki Północnej, w Europie od Portugalii po Morze Białe, Północne i Bałtyk. W jeziorach Ładoga i Onega tworzy formy wyłącznie słodkowodne.

Wygląd

Dorasta do 150 cm długości i 24 kg masy ciała. Według ustnych przekazów łososie z populacji drawskiej (zwane również królewskimi) osiągały 150 cm i aż 46 kg masy. Łuski drobne, mocno osadzone. Linia boczna dobrze widoczna. Na linii grzbietu występuje mała, czerwono-szara płetwa tłuszczowa (charakterystyczna dla łososiowatych). Głowa z wielką i silnie uzębioną paszczą. Podczas tarła samce zmieniają ubarwienie na czerwonawe, a żuchwa przybiera kształt haka. Młode mają na bokach ciemne i czerwone plamki. Osobniki dorosłe mają nieregularne czarne plamy na górnej połowie ciała.

Odżywianie

Łosoś jest rybą drapieżną. Początkowo żywi się skorupiakami planktonowymi i larwami owadów, później mniejszymi rybami oraz skorupiakami.

Rozród

Typowa ryba anadromiczna tzn. wędrująca na czas rozrodu z mórz do rzek. W czasie tej wędrówki łososie kierują się zapachem wody w miejscu, w którym przyszły na świat. W trakcie przekraczania granicy wód słodkich i słonych dokonują się w ich organizmach zmiany biochemiczne i fizjologiczne. W trakcie wędrówki nie pobierają pokarmu. Tarło odbywa się jesienią, w zimnej, dobrze natlenionej wodzie o silnym prądzie. Ikra w liczbie do 30 000 ziaren (o średnicy 4–7 mm) jest składana do jamek wygrzebanych przez samicę w piaszczystym lub kamienistym dnie. Larwy wykluwają się wiosną. Mają one długość około 2 cm. Okres resorpcji woreczka żółtkowego trwa około 40 dni. Po tarle wiele osobników ginie. Osobniki młode spędzają w rzekach 2–3 lata, następnie wędrują do morza, przybierają wtedy barwę szarozieloną na grzbiecie i srebrzystobiałą na bokach i brzuchu (tzw. stadium smolt). W morzu spędzają kolejne 2–3 lata, po czym wracają do tej samej rzeki na tarło.

Łosoś sam w sobie to naturalnie nic złego, ale tak jak z cukierkami, jogurtem truskawkowym czy płynem do czyszczenia dywanów, jeżeli zje się go trochę za dużo, posiłek przestaje nam smakować.

Zagrożenia i ochrona

Zagrożenia

Zagrożeniami dla łososi w czasie wędrówki są zapory wodne. Niegdyś łosoś szlachetny był licznym osobnikiem w rzekach dorzecza Odry oraz Wisły. Populacja łososia w polskich rzekach całkowicie wyginęła w połowie lat 80. XX w. Było to związane z zanieczyszczeniem tarlisk spowodowanym odmulaniem zbiornika Kamienna (1981 i 1982) na rzece Drawie w dorzeczu Odry. Przegradzanie i pogarszająca się jakość wód Drawy stanowiło bardzo poważne zagrożenie dla ostatniej ostoi polskiego łososia. Ostatnie tarlaki obserwowano w Drawie w 1985, ostatnie łososie w stadium par złowiono w 1987. W 1995 rozpoczęto program restytucji łososia w polskich rzekach, materiał zarybieniowy pozyskano z łotewskiej rzeki Dźwiny. W 1997 stwierdzono w Drawie obecność gniazd tarłowych. Obecny w polskich rzekach łosoś szlachetny nadal jest gatunkiem zagrożonym wyginięciem, znaczącą poprawę sytuacji może zapewnić jedynie dalsza wyraźna poprawa jakości wód, udrożnienie rzek, udostępnienie tarlisk, racjonalna polityka rybacka oraz walka z kłusownictwem.

Ochrona

• wymiar ochronny to długość 35 cm
• na wodach PZW (w ujściach rzek do Morza Bałtyckiego oraz w rzekach Drwęca, Drawa i Wisła od Włocławka do ujścia) wymiar ochronny wynosi 50 cm.
• w wodach morskich wymiar ochronny wynosi 60 cm.
• okres ochronny: od 1.X do 31.XII
• w wodach morskich od 1.VI do 15.IX obowiązuje okres ochronny poza 4-milowym pasem wód przybrzeżnych.
• w wodach morskich od 15.IX do dnia 15.XI obowiązuje okres ochronny w 4-milowym pasie wód przybrzeżnych z wyłączeniem wód w granicach właściwości terytorialnej Okręgowego Inspektoratu Rybołówstwa Morskiego w Gdyni.
• dobowy limit połowu – 2 szt. (łącznie z trocią i trocią jeziorową)

---

1. Snicket Lemony, \”Winda widmo\”, 2003
2. Łosoś szlachetny, \”Wikipedia\”, 2023
3. Maciej Kowalkowski, \”Niesamowite wędrówki łososi\”

---

Małgorzata Ziółkiewicz, CC By 4.0 International, 2023