Gołąb skalny (Columba livia) – opis i systematyka [PL]

Gołębie były udomowione już w starożytności i od tamtej pory są hodowane przez ludzi na całym świecie. Służą jako zwierzęta hodowlane, jako gołębie pocztowe, sportowe (w tym gołębnictwo) czy też ozdobne. Gołąb to także ptak, który bardzo dobrze radzi sobie w środowisku miejskim, ponieważ jest w stanie znaleźć wystarczająco dużo pożywienia i schronienia w budynkach i na ulicach miasta. 

Charakter

Gołębie są ptakami spokojnymi i łagodnymi, które unikają konfrontacji z innymi ptakami i ludźmi, chyba że poczują się zagrożone. Mogą też wykazywać silny instynkt terytorialny w okresie godowym, kiedy to samce bronią swojego terytorium przed innymi samcami. Gołębie są inteligentnymi ptakami
i potrafią się uczyć, a także pamiętać twarze i miejsca, z których otrzymują jedzenie. Mogą też wykazywać pewne formy współpracy, np. dzieląc się jedzeniem lub ostrzegając innych ptaków o niebezpieczeństwie.

Rasy gołębi

1. Gołębie polne
2. Brodawczaki
3. Garłacze
4. Wysoko lotne
5. Fryzowane
6. Pawiki
7. Kuraki

Występowanie i środowisko

Gołąb jest ptakiem kosmopolitycznym. Gołąb skalny żyje w południowej Europie, na północnych wybrzeżach Francji, na wybrzeżach Wysp Brytyjskich, w południowej i środkowej Azji, północnej Afryki. Gołąb miejski prowadzi osiadły tryb życia. Zasiedla wiele miast w Polsce.

Tryb życia i zachowanie

Gołębie prowadzą dzienny tryb życia. Wydają odgłos przypominający gruchanie. Bardzo dobrze latają. Gromadzą się w stada i przebywają zwykle w miejscach masowo odwiedzanych przez człowieka, gdzie mogą liczyć na pokarm. Głos to gruchanie złożone z serii sylab \”gru-u\”.

Pożywienie

Pożywienie w naturze stanowią nasiona znajdywane na ziemi. W warunkach miejskich żywi się także pokarmem uzyskiwanym od ludzi. Dziennie wypijają około 30 ml wody. Gołębie odchody składają się w 5% z azotu, w 2,25% z fosforu, w 2,7% z wapnia i w 30,8% substancji organicznych.

Choroby

Gołębie miejskie zarażają się między sobą wirusami kręćka, salmonellozy, rzęsistkowicy. Pasożytują na nich także nicienie. Na podstawie okazu odnalezionego w jelicie gołębia skalnego opisano nowy gatunek tasiemca, Cotugnia singhi. Dokarmianie ptaków chlebem może prowadzić do zespołu chorobowego anielskiego skrzydła, powodującego nieprawidłowe ułożenie lotek i nieuleczalnego u dorosłych ptaków.

Lęgi

Zaloty

W trakcie zalotów samiec popisuje się zarówno w locie, jak i na ziemi. W trakcie lotu tokowego samiec szybuje ze skrzydłami ułożonymi na kształt litery V, gruchając duu-ru-duu. Na ziemi prezentuje samicy nadmuchane gardło gruchając reggeduguj. W sprzyjających warunkach może wyprowadzić 4–5 lęgów w ciągu roku.

Jaja

Białe jaja są składane w liczbie 2. Ich wymiary wynoszą około 39×29 mm, masa 17,8 g, z czego 6% stanowi skorupka. Temperatura zewnętrznej części jaja zmierzona w trakcie inkubacji wynosiła 37,5 °C. Badane jaja miały masę 16,99–19,99 g. Badania te, opublikowane w 1979 roku, wykazały również, że zapotrzebowanie na tlen zarodka gołębia skalnego wynosi w dziesiątym dniu inkubacji około 1,8 cm³, zaś w 16 około 10 cm³.

Gniazdo

Gniazdo stanowi niestaranna platforma z gałązek i trawy

Ile lat żyją gołębie?

Średnia długość życia gołębi zależy od wielu czynników, w tym od gatunku, warunków życia, diety i opieki weterynaryjnej. W środowisku naturalnym wiele gatunków gołębi żyje od 3 do 5 lat, chociaż niektóre mogą dożyć 10 lub więcej lat.

Gołębie hodowlane, które są dobrze pielęgnowane, karmione odpowiednią dietą i mają dostęp do opieki weterynaryjnej, mogą żyć znacznie dłużej. W przypadku gołębi pocztowych, które są często hodowane przez lata do celów sportowych, średnia długość życia wynosi około 10 lat, a niektóre egzemplarze dożywają nawet 20 lat.

W każdym przypadku, długość życia gołębia, zależy od wielu czynników, w tym od stanu zdrowia, diety, warunków życia i opieki weterynaryjnej, dlatego ważne jest zapewnienie odpowiedniej opieki dla tych ptaków, aby mogły żyć długo i zdrowo.

Ciekawostki o gołębiach

• Gołębie potrafią odnaleźć swoje gniazda, nawet jeśli zostaną przetransportowane na duże odległości. Dzięki temu dobrej orientacji używano ich do przesyłania listów i przesyłek, wykorzystując ich naturalną zdolność do znajdowania drogi do domu.
• Gołębie potrafią rozpoznawać siebie nawzajem, a także ludzi, którzy zajmują się nimi regularnie. Mogą też nauczyć się reagować na komendy głosowe i inne sygnały.
• Wśród gołębi występują również albinosy – ptaki o białych piórach i czerwonych oczach, spowodowane dziedzicznymi mutacjami.
• Gołębie mają niezwykle szybki metabolizm, co pozwala im na szybkie spalanie energii. Dlatego muszą jeść dużo, aby utrzymać swoją wagę i przetrwać w dzikiej naturze.
• Gołębie potrafią wytworzyć bardzo silne więzi emocjonalne z innymi ptakami i nawet z ludźmi, którzy się nimi opiekują. Niektóre hodowlane rasy są tak związane z człowiekiem, że nie chcą w ogóle opuszczać swojego opiekuna.
• Gołębie mają wyjątkowo dobrze rozwinięty zmysł wzroku i mogą rozróżniać nawet drobne szczegóły na odległość. Mają też bardzo dobrze rozwiniętą pamięć wizualną.
• Zdolność gołębi do orientacji i nawigacji była intensywnie wykorzystywana przez armie podczas wojen. Podczas II wojny światowej gołębie były używane do przesyłania tajnych wiadomości między różnymi oddziałami wojskowymi.
• Istnieje wiele ras gołębi, w tym niektóre, które są hodowane wyłącznie ze względu na ich piękne pióra i uroczyste pochodzenie, takie jak np. gołębie królewskie, które były hodowane tylko dla celów dekoracyjnych i reprezentacyjnych.

---

Źródła:
Gołąb — szkodnik, czy inteligentny ptak? \”KrakVet\” [29.10.2023r.]
Gołąb skalny \”Medianauka\” [29.10.2023r.]
Gołąb skalny (Columba livia) \”Wikipedia\” [29.10.2023r.]

---

Patryk Latko, Kraków 2023, CC BY 4.0 DEED Attribution 4.0 International