Czarnostrząb rdzawy

 Czarnostrząb rdzawy (Buteogallus meridionalis) – gatunek dużego ptaka z rodziny jastrzębiowatych (Accipitridae), zamieszkujący Amerykę Centralną i Południową. Nie wyróżnia się podgatunków. Nie jest zagrożony.

Zasięg, środowisko

Ameryka Centralna i Południowa – od zachodniej Panamy na zachód od Andów do północno-zachodniego Peru, a na wschód od Andów – do północnej Argentyny. Pospolity na terenach otwartych (np. sawannach), uprawnych, czasami wzdłuż wybrzeży morskich; także na obrzeżach lasów czy wzdłuż dróg. Występuje do wysokości 1400 m n.p.m.

Charakterystyka

Czarnostrzęb rdzawy to duży ptak drapieżny o charakterystycznym szarobrązowym upierzeniu. Dorosłe osobniki mają charakterystyczne, rdzawe plamy na grzbiecie i wierzchu skrzydeł. Młode ptaki są mniej kontrastowe, z jasnymi plamami na spodzie ciała.
Ptak ten osiąga długość od 55 do 65 cm, a jego rozpiętość skrzydeł wynosi od 130 do 150 cm. Charakterystyczną cechą jest biały ogon z ciemnym pasem na końcu.
Czarnostrzęb rdzawy ma duże, ciemne oczy, które są otoczone jasną obręczą. Jego wzrok jest bardzo ostry i stanowi kluczowe narzędzie podczas polowań.
To zazwyczaj samotne ptaki, chociaż w okresie lęgowym tworzą pary. W czasie polowania mogą być bardzo skupione i cierpliwe.
Są doskonałymi lotnikami i potrafią unosić się na znacznej wysokości, wykorzystując prądy termiczne do poszukiwania zdobyczy. Ich szybkość i zwrotność są imponujące.
Czarnostrzęby rdzawe są drapieżnikami, a ich dieta obejmuje różnorodne gatunki małych ssaków, ptaków, gryzoni, węży i owadów.
Zamieszkują różnorodne siedliska, takie jak otwarte tereny trawiaste, wrzosowiska, lasy iglaste i mieszane, bagna oraz tundry w Arktyce.
Są szeroko rozprzestrzenieni na półkuli północnej, obejmując Eurazję, Amerykę Północną i Grenlandię. Różne podgatunki mogą zamieszkiwać różne obszary.
Podczas lęgów gniazda zakładają na drzewach, skałach lub na ziemi. Samica składa zwykle 2-6 jaj, a okres wysiadywania trwa około 30 dni. Młode opuszczają gniazdo po około 40-45 dniach.

Wygląd

Rozmiar

Czarnostrząb rdzawy jest stosunkowo dużym ptakiem drapieżnym, osiągającym długość od 55 do 65 cm, a rozpiętość skrzydeł od 130 do 150 cm.

Ubarwienie

Dorosłe osobniki mają szarobrązowe ubarwienie z wyraźnymi rdzawymi plamami na grzbiecie i skrzydłach. Młode ptaki są zazwyczaj bardziej jednolite, z jasnymi plamami na brzuchu.

Ogon

Mają charakterystyczny, biały ogon z ciemnym pasem na końcu.

Głowa i Oczy

Głowa jest stosunkowo duża, a oczy mają ciemny kolor, często otoczone jasną obręczą. Mają dobry wzrok, co jest kluczowe dla ich polowań.

Dziób i Pazury

Mają mocny, zakrzywiony dziób, który służy do chwytania zdobyczy. Pazury są ostre i umożliwiają im utrzymanie zdobyczy w trakcie lotu.

Ekologia i zachowanie

W skład pożywienia tego ptaka wchodzą: małe ssaki, ptaki, węże, jaszczurki, żaby, ropuchy, węgorze, kraby czy duże owady. Mało płochliwy; poluje z zasiadki, często krąży. Nieraz poluje grupowo, korzystając z pożarów sawanny lub robót polowych; chwyta wypłoszone z kryjówek zwierzęta.
Gniazdo to duża platforma z patyków, w środku wyłożona trawą lub porostami. Jest ono umieszczone na samotnym drzewie na sawannie, dużym drzewie na skraju lasu lub u podstawy liści dużej palmy

 

Status

Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) uznaje Czarnostrzębia rdzawego za gatunek najmniejszej troski (LC – Least Concern) nieprzerwanie od 1988 roku. W 2019 roku organizacja Partners in Flight szacowała, że liczebność światowej populacji mieści się w przedziale 5–50 milionów dorosłych osobników, a jej trend jest stabilny.

Źródła

Andrew Gosler: Atlas ptaków świata. Warszawa: MULTICO Oficyna Wydawnicza, 2000. ISBN 83-7073-059-0.

Seweryn Trojniak,  CC By 4.0 International, 2023