Ryś kanadyjski (lynx canadensis) – rodzina kotowatych [WW]

Ryś kanadyjski, znany również jako ryś kanadyjski wschodni (Lynx canadensis), to gatunek dzikiego kotowatego ssaka z rodziny kotowatych. Ryś kanadyjski jest gatunkiem ssaka występującym w Ameryce Północnej, włącznie z Kanadą i Stanami Zjednoczonymi.

Ryś kanadyjski – cechy gatunku

Jest to średniej wielkości kot, którego cechują długie szczeciny na uszach, krótka ogon i futro w kolorze jasnobrązowym z czarnymi plamkami. Jest znany ze swojego doskonałego widzenia i słuchu, co pomaga mu w polowaniu na swoje główne źródło pożywienia, czyli drobne zwierzęta, takie jak zające i ptaki.

29 sierpnia 2020 roku po raz pierwszy zaobserwowano odmianę melanistyczną – filmowany osobnik miał czarną sierść z białawo-szarymi włosami ochronnymi na całej długości, a także białawo-szare włosy na bokobrodach oraz na pysku i grzbiecie.

Tryb życia

Żyje pojedynczo, jest aktywny nocą, zasiedla rewiry o wielkości 10-50 km i więcej. Porusza się bezgłośnie na dużych, owłosionych łapach, dzięki którym nie zapada się w głęboki śnieg i może szybko dopaść ofiarę. Potrafi dobrze pływać, wspina się też często na drzewa, skąd czasami atakuje ofiary. Do wrogów rysia kanadyjskiego, obok pumy, rosomaka i wilka, należy również człowiek, polujący na to zwierzę dla gęstego i miękkiego futra. W wielu miejscach prześladowania te zagrażają populacjom tego gatunku.

Cechy szczególne

Długość ciała 76,2–106,7 cm, długość ogona 5–12,7 cm; masa ciała 5–17,3 kg, przy czym u dorosłych samców ciężar ciała wynosi średnio 10,7 kg (zakres 6,3–17,3 kg), natomiast u dorosłych samic średnio 8,6 kg (zakres 5–11,8 kg). Futro letnie rudobrązowe, zimą szare lub szarobrązowe. Cętki na brzuchu i wewnętrznej stronie łap. Ogon krótki, tylne nogi wyraźnie dłuższe, co jest prawdopodobnie przystosowaniem do poruszania się w wysokim śniegu. Kończyny silnie owłosione, mają dużą powierzchnię w stosunku do niewielkiej masy ciała. Uszy zakończone charakterystycznym pędzelkiem, koniec ogona ciemny.

Cechy płci

Rysie kanadyjskie, zarówno samce, jak i samice, mają pewne wspólne cechy morfologiczne i zachowań. Jednak istnieją pewne różnice między nimi, które można zauważyć.

Samce

Samce rysia kanadyjskiego są zazwyczaj większe od samic. Dorosłe samce osiągają przeciętnie długość ciała wynoszącą około 80-100 centymetrów i masę ciała od 8 do 15 kg. Mają też zazwyczaj większe klapy uszne niż samice, a ich długie, piękne szczeciny na uszach są jedną z charakterystycznych cech gatunku. Samce są bardziej skłonne do wyznaczania i bronią swojego terytorium, które jest zazwyczaj większe niż u samic. Samce ryśka kanadyjskiego mogą walczyć o prawo do parzenia się z samicą, a młode samce muszą walczyć o terytorium i pozycję społeczną, zanim staną się zdolne do rozrodu.

Samice

Z kolei samiczki rysia kanadyjskiego są zazwyczaj mniejsze od samców. Dorosłe samice osiągają przeciętnie długość ciała wynoszącą około 70-90 centymetrów i masę ciała od 4 do 8 kg. Samice zajmują się opieką nad młodymi (kociętami) i karmią je, co jest bardzo ważne w ich życiu. Samice również mają swoje terytoria, ale są mniej agresywne w ich obronie w porównaniu do samców. W przeciwieństwie do samców, samice ryśka kanadyjskiego wybierają partnerów do rozrodu i nie muszą rywalizować o prawo do parzenia się. Te różnice między samcami i samicami wynikają z ich różnych ról w reprodukcji i zachowaniach społecznych, które ewoluowały w odpowiedzi na środowisko i strategie przetrwania gatunku.

Rozmnażanie

Do kopulacji dochodzi zimą. Po krótkim okresie wspólnego przebywania samce opuszczają samice, zrzucając na nie obowiązek wychowania młodych. Ciąża trwa około 2 miesięcy, w norze pod korzeniami drzewa rodzi się od 1 do 4 (zazwyczaj 2) młodych w jednym miocie. Są one gęsto owłosione.

Fitogeografia

Fitogeografia rysia kanadyjskiego odnosi się do rozpowszechnienia i występowania tego gatunku w zależności od typów roślinności i obszarów geograficznych. Rysie kanadyjskie zamieszkują przede wszystkim obszary leśne i górskie Ameryki Północnej. Występuje również:

• Kanada
• Nowa Fundlandia
• Alaska
• rejon Wielkich Jezior
• okolice Gór Skalistych w Wyoming i Kolorado

Rysie kanadyjskie są zazwyczaj związane z obszarami leśnymi, takimi jak lasy iglaste i mieszane lasy liściaste. Preferują tereny, gdzie mogą znaleźć schronienie i dostęp do swoich głównych ofiar, takich jak zające.

Etymologia

Nazwa \”ryś\” pochodzi od greckiego słowa \”lynx\”. To słowo jest używane do opisania różnych gatunków rysi na całym świecie. Jest to również nazwa rodzaju (Lynx), do którego należy ryś kanadyjski. Pochodzenie słowa \”lynx\” w języku greckim jest nieco niejasne, ale jest związane z greckim mitologicznym stworzeniem zwanym \”lynx\”, które było przypisywane właśnie ryśmi, ze względu na ich skomplikowany wzrok i piękne uszy.

Ochrona

Ochrona rysia kanadyjskiego (Lynx canadensis) jest istotna ze względu na zagrożenia, jakie ten gatunek może napotykać, takie jak utrata siedlisk i nielegalne polowania. Oto kilka sposobów, w jakie rysie kanadyjskie są chronione:

Przepisach i regulacjach

Ochrona rysia kanadyjskiego opiera się na przepisach prawnych oraz międzynarodowych porozumieniach regulujących polowania, handel i ochronę tego gatunku. Przepisy te kontrolują działania związane z rysiem, zapewniając jego ochronę przed nielegalnym polowaniem i handlem.

Ochronie siedlisk

Włącza tworzenie obszarów chronionych, takich jak parki narodowe i rezerwaty, które stanowią kluczowe siedliska dla rysi. Ochrona tych obszarów pomaga zachować naturalne środowisko życia rysi i zapewnia miejsce, gdzie mogą żyć bezpiecznie.

Edukacji i świadomości społecznej

Kluczowym elementem ochrony rysia kanadyjskiego jest edukacja i podnoszenie świadomości społecznej. Poprzez informowanie społeczeństwa na temat znaczenia ochrony tego gatunku i jego siedlisk, można zmobilizować ludzi do podejmowania działań na rzecz rysia, co przyczynia się do jego ochrony i przetrwania.

 

---

Źródła:

1. Ryś kanadyjski, \”Wikipedia\” [2023.10.29].
2. Ryś kanadyjski, \”Ekologia\” [2023.10.29].
3. Ryś kanadyjski, \”Animalia\” [2023.10.29].

---

Oprac. Wiktoria Wójtowicz, Kraków 2023, CC BY 4.0 Attribution 4.0 International