Bojownik wspaniały- mała, kolorowa rybka o wojowniczym zapale [AP]

Bojownik wspaniały (Betta splendens) – bardzo popularna, pochodząca z Azji słodkowodna ryba akwariowa z rodziny Guramiowatych. W Polsce znana również pod nazwą bojownik syjamski. Charakteryzuje ją piękne, duże płetwy różnorodne ubarwienie oraz przede wszystkim wojownicze usposobienie. W naturalnym środowisku jest gatunkiem zagrożonym.

Występowanie

Bojownik wspaniały pochodzi z Azji Południowo-Wschodniej. Występuje naturalnie w całej środkowej Tajlandii, od prowincji Chiang Rai na północ po prowincje Surat Thani i Phangnga na północnym krańcu Półwyspu Malejskiego, tuż pod Przesmykiem Kra. Został także sztucznie wprowadzony do kilku innych krajów, głównie za sprawą ozdobnych hodowli, ze znanymi dzikimi populacjami ustanowionymi w Singapurze, Malezji, Indonezji, Brazylii, Kolumbii i Republice Dominikańskiej. Obecnie hodowane osobniki wywodzą się od dzikich odmian występujących w Azji.

Gatunek zamieszkuje stojące i wolno płynące wody, w tym zalane pola ryżowe, bagna, rowy melioracyjne, strumienie i stawy. Środowiska te często charakteryzuje spore zacienienie przez częściowo zanurzoną, powierzchniową lub przybrzeżną roślinność oraz mała ilość rozpuszczonego tlenu. Podłożem może być ściółka, błoto, piasek lub głęboki osad. Warunki wodne bywają różne, a w trakcie corocznego sezonu monsunowego zmieniają się gwałtownie.

Charakterystyka Bojownika wspaniałego

W formie dzikiej gatunek w zależności od miejsca, z którego pochodzi, posiada ubarwienie czerwone lub zielone. Dzika forma bojownika wspaniałego występująca w Tajlandii posiada krótkie płetwy i jest skromnie ubarwiona, dorasta do 5 cm długości, a w hodowli osiąga nawet 7 centymetrów długości.

Posiada ciało wydłużone, płetwa grzbietowa długa i wysoka — zajmuje prawej połowę powierzchni jego grzbietu. Płetwy piersiowe i brzuszne są wąskie i wydłużone, płetwa ogonowa w kształcie wachlarzowym, zaokrąglona. Usta grube skierowane ku górze. Bojowniki wspaniałe posiadają mocną i uzębioną szczękę, a także dodatkowy narząd oddechowy tzw. labirynt, dzięki któremu mogą oddychać powietrzem atmosferycznym, pobieranym znad tafli wody.

Dymorfizm płciowy

Ubarwienie samca jest różnorodne – brunatne, zielone, czarne, czerwone, niebieskie. Samiec bojownika wspaniałego ma większe, wydłużone i ostro zakończone płetwy. U samic płetwy są krótsze i zaokrąglone, jej barwy i kształt ciała są mniej okazałe niż u samca. Czasem zauważalne są też u niej poziome lub pionowe pasy określające nastrój i stan zdrowia ryby. Pysk samca jest szeroko zakończony, samica posiada pysk bardziej spiczasty. Barwy samicy są skromniejsze, na brązowo — żółtym tułowiu, widoczne są ciemniejsze podłużne prążki, płetwy są mniej rozwinięte. Bojowniki są rybami aktywnymi za dnia, żyją średnio ok. 2 lat, w optymalnych warunkach mogą dożyć 3 lata.

Zachowanie bojownika wspaniałego

Bojownik syjamski (samiec) jest gatunkiem o wojowniczym usposobieniu. Jest bardzo agresywny, gdy jest trzymany razem z innymi samcami ze swojego gatunku. Toczy częste walki między sobą. Po walce płetwy są mocno poszarpane. Rany na ciele i płetwy ulegają dość szybkiej regeneracji.

Podczas toczących się walk, często zdarza się, że jeden z nich ginie, przy bardzo gwałtownej walce zginąć mogą obydwa samce. Bojownik wspaniały w akwarium ogólnym, gdy nie ma innych samców z jego gatunku, jest rybą spokojną i dość towarzyską. Samice względem siebie są tolerancyjne.

Rozmnażanie

W naturalnym środowisku bojownik wspaniały przystępuje do tarła na zasadzie dominacji nad rywalami poprzedzone walkami. Zachowanie to jest wynikiem naturalnego doboru, w którym do rozrodu przystępuje silniejszy osobnik.

W akwariach nie trzeba tworzyć specjalnych warunków dla bojowników, aby mogły się rozmnażać. Wiele ryb ma większe wymagania, co sprawia, że początkujący akwaryści mogą mieć problemy z ich przygotowaniem. Natomiast bojowniki wspaniałe nie potrzebują praktycznie niczego więcej poza pokarmem. W akwarium, które zostanie wypełnione roślinnością, samiec będzie budował gniazdo z piany. Gdy gniazdo jest zbudowane, wówczas samiec wabi samicę, która składa jaja bezpośrednio na pianie.
Podczas rozrodu liczba jaj wynosi nawet 700 sztuk.

Narybek w akwarium początkowo powinien być karmiony mniejszymi pokarmami. Najlepszym rozwiązaniem będzie zastosowanie pierwotniaków, które trzeba oddzielnie hodować w słoju. Alternatywą może być zatem próba karmienia gatunkiem Artemia salina. Gdy młode bojowniki są prawidłowo karmione, wówczas szybko rosną. Po około 3 tygodniach mogą być żywione klasycznym pokarmem przeznaczonym dla tego gatunku. Trzeba go jednak odpowiednio przygotować, aby móc podawać mniejsze cząstki.

Zmiana płci

Wśród bojowników wspaniałych zaobserwowano, że samice tego gatunku mogą w odpowiednich warunkach zmienić swą płeć. Spowodowane to jest występującymi zaburzeniami hormonalnymi u samicy, która wcześniej była w pełni zdolna, a po przemianie w samca może odbyć w pełni tarło wraz z zapładnianiem. W wyniku tych zmian następują przemiany fizjologiczne u danej ryby, płetwy wydłużają się, a zachowanie samicy zmienia się na bardziej agresywne, jakie występuje u samców.

Hodowla bojownika w akwarium

Preferuje temperaturę w granicach 25–28 °C i odczyn pH 6,0–7,8. Jest rybą ciepłolubną, okresami może przebywać w chłodniejszej wodzie, o temperaturze nie niższej niż 22 °C. Jakość i skład chemiczny wody jest dla tego gatunku mniej istotny, lubi natomiast jaśniejsze światło. Zalecany poziom wody w akwarium ok. 20 cm. Woda cyklicznie odświeżana i lekko wprawiana w ruch.

Ryba dość łatwa w hodowli, lecz trzeba wziąć pod uwagę silny terytorializm samców. W akwarium wymagana jest gęsta obsada roślin t.j. Aponogeton, Cabomba, Ceratopteris, Colysis, Cryptocoryne, wśród których znajdą schronienie słabsze ryby.
W przypadku hodowli większej grupy bojowników, trzymanych razem od młodości, wymagany jest duży zbiornik, aby zapewnić w nim utworzenie miejsc terytorialnych poszczególnym samcom. Ma to zapobiec częstym bójkom między samcami, które są już z natury rybami wojowniczymi.

W naturze bojownik wspaniały jest gatunkiem drapieżnym, mięsożernym. W ich diecie powinny przeważać pokarmy pochodzenia zwierzęcego.
Pokarm dla bojowników powinien składać się między innymi z:

• rureczników;
• larwy komarów;
• ochotek;
• wodzień;
• dafni;
• grindali;
• narybków innych gatunków ryb;

Bojownik wspaniały — Odmiany hodowlane

Dla potrzeb akwarystyki prowadzono badania nad możliwością wyhodowania innych odmian tego gatunku. Z dzikiej formy bojownika wspaniałego w wyniku wieloletniej pracy hodowlanej uzyskano barwne odmiany. Dzięki selektywnej hodowli wyhodowano wiele form kolorystycznych: niebieską, zieloną, czerwoną, fioletową, tzw. birmańską (o różowym ciele i czerwonych płetwach). Spotykane są odmiany albinotyczne, jak również czarne.

Najlepsze odmiany hodowlane samców bojownika, tzw. wystawowe należy hodować pojedynczo w zbiornikach o małej powierzchni. Aby wyhodować wyróżniające się okazy samców, należy je trzymać w naczyniach ustawionych w ten sposób, że ryby nie widzą się nawzajem. Ciągłe oglądanie się powoduje stres samców (prężenie ciała i płetw) co wydatnie skraca ich żywotność.

---

Źródła:

1. Bojownik wspaniały, \”Wikipedia\” [2023.11.06]
2. Bojownik wspaniały — syjamski, \”Ryby akwariowe\” [2023.11.06]
3. Betta splendens (bojownik wspaniały) – opis ogólny gatunku, \”Tommy Aquario\” [2023.11.06]
4. Bojownik wspaniały, zwany syjamskim, \”Pet style\” [2023.11.06]

---

Oprac. Agnieszka Ptaszkowska, Kraków 2023, CC By 4.0 International