Amfiprion plamisty – (Amphiprion ocellaris) – inforamcje podstawowe (KM)

Amfiprion plamisty, błazenek plamisty (Amphiprion ocellaris) – atrakcyjnie ubarwiona ryba morska z rodziny garbikowatych (Pomacentridae). Cały ich rodzaj jest często określany jako ryby klowny (błazenki). Są mocno związane z swoim miejscem zamieszkania. Często hodowane w akwariach morskich.

Amfiprion plamisty (błazenek)– cechy gatunku

Błazenki mają jasnopomarańczowe ciało z trzema białymi pasami, z których środkowy ma trójkątny kształt. Te białe pasy mają delikatne czarne obrzeżenie; podobne ale szersze obrzeżenie na płetwach. Maksymalna długość ok. 9–11 cm. Amfipriony są znane z tego, że żyją w symbiozie z ukwiałami. Ukwiały, które są groźne dla praktycznie wszystkich innych ryb (jego czułki zaopatrzone są w parzydełka, które przy dotknięciu wypuszczają setki mikroskopijnych harpuników z jadem porażającym ofiarę), nie czynią krzywdy błazenkom. Rybki te bezkarnie pływają wśród czułków ukwiała a nawet wpływają (w razie dużego zagrożenia) do jego jamy chłonąco-trawiącej. Do końca na pewno nie wiadomo, dlaczego tak się dzieje, ale najpopularniejsza teoria mówi, że ciało błazenka jest pokryte specjalnym śluzem, który naśladuje składem wydzielinę ukwiała (każdy ukwiał wytwarza specyficzną dla siebie substancję, którą pokryte są jego czułki – po to, aby nie atakowały się nawzajem). Ryba nie od razu jest odporna na ataki ukwiała, najpierw musi wytworzyć śluz identyczny ze śluzem danego osobnika. Nie jest też odporna na porażenie przez inny ukwiał nawet z tego samego gatunku, więc całe swe życie spędza z jednym gospodarzem, rzadko oddalając się od niego na odległość metra. Jeśli rozdzieli się rybę i ukwiał, to po jakimś czasie błazenek przestaje być odporny na jad i musi od początku nabyć tę zdolność.

Rozmnażanie 

Błazenki żyją pojedynczo, parami albo w grupach. W przypadku życia w grupie wspomnieć należy o wewnętrznej hierarchii takiej zbiorowości: składa się ona z dojrzałej płciowo samicy, jej partnera oraz kilku młodych samców, nie rozmnażających się. W przypadku śmierci samicy, jej partner zmienia płeć i zajmuje jej miejsce. Amfipriony są protandrycznymi hermafrodytami, co oznacza, że młode osobniki mają zarówno męskie, jak i żeńskie organy, jednak dojrzały płciowo osobnik najpierw funkcjonuje jako samiec, a później może zmienić płeć na samicę. Tarło ma miejsce co 27 dni (jest związane z pełnią księżyca). Para pływa wokół siebie, ryby oczyszczają dno przy podstawie ukwiała, gdzie samica składa do 10 000(25 000) ziaren ikry, którą opiekuje się samiec (wachluje ją płetwami napędzając natlenioną wodę, usuwa śmieci i martwe ziarna ikry). By znaleźć dobre miejsce na złożenie ikry, ryby mogą nawet nieco przesunąć ukwiał. Całe zdarzenie wygląda bardzo spektakularnie. Towarzyszy mu taniec godowy i oczyszczanie miejsca, w którym zostaną złożone jajeczka. Narybek lęgnie się po tygodniu.

Odżywianie

Błazenki odżywiają się głównie planktonem a także resztkami posiłków ukwiała. Czasem też obgryzają martwe czułki ukwiała.

Cechy szczególne Amfipriona plamistego

• Kolorowe ubarwienie: Amfiprion plamisty jest znany ze swojego jaskrawego ubarwienia, z charakterystycznymi białymi paskami na ciele. To sprawia, że są one bardzo atrakcyjne wizualnie.
• Symbioza z anemonami: Ta rybka żyje w symbiozie z anemonami morskimi. Chroni się w ich ramionach przed drapieżnikami, a jednocześnie anemona korzysta z resztek jedzenia, które pozostawia rybka.
• Zmiana płci: Amfiprion plamisty ma zdolność do zmiany płci. Jeśli dominująca samica zginie, największy samiec zmienia się w samicę i przejmuje rolę w grupie.
• Terytorialność: Ten gatunek jest terytorialny i broni swojego anemona przed innymi rybkami. Każda rybka-klown ma swoje wydzielone miejsce zamieszkania wśród ramion anemona.

Środowisko życia

Amfipriony plamiste występują w różnych regionach Oceanu Spokojnego i Oceanu Indyjskiego. Są znane z występowania w rejonach raf koralowych, lagunach i innych obszarach morskich z bogatą roślinnością. Wiele osób kojarzy te ryby z rafą koralową w Australii, zwłaszcza z Wielką Rafą Koralową. Jednak amfipriony plamiste można spotkać również w innych miejscach, takich jak Indonezja, Filipiny, Malezja, Tajlandia i inne regiony Azji Południowo-Wschodniej. W miejscach, gdzie zamieszkują amfipriony plamiste, najbardziej charakterystyczne są piękne rafy koralowe i bogata różnorodność morskiego życia. Te obszary są zazwyczaj pełne kolorowych koralowców, ryb i innych organizmów, które tworzą niesamowity ekosystem.

Symbioza

Symbioza amfipriona plamistego z ukwiałem to fascynujący związek, który jest korzystny dla obu stron. Amfipriony plamiste są znane z tego, że żyją w bliskiej relacji z ukwiałami morskimi, zwłaszcza z rodzajem Entacmaea. Znajdują one schronienie w ochronnych ramionach ukwiałów, które chronią je przed drapieżnikami. W zamian amfipriony dostarczają ukwiałom pożywienie w postaci resztek pokarmowych i utrzymują czystość ich otoczenia. Dodatkowo, amfipriony plamiste chronią ukwiał przed agresywnymi organizmami, takimi jak ryby papuzie, które mogą uszkodzić ukwiał. Amfipriony również pomagają w cyrkulacji wody wokół ukwiałów, dostarczając im tlen i składniki odżywcze. To niesamowite partnerstwo między amfiprionami plamistymi a ukwiałami jest przykładem symbiozy, gdzie obie strony odnoszą korzyści. Jest to cudowny przykład współpracy i współżycia w świecie morskim. Wciąż nie wiadomo dokładnie, w jaki sposób błazenek unika poparzenia przez jamochłon. Niewykluczone, że rolę ochronnego kombinezonu odgrywa warstwa śluzu, która najpewniej tworzy się przy pierwszych kontaktach rybki z parzydełkami gospodarza. Błazenki spędzają całe życie z ukwiałem, rzadko odpływając od niego dalej niż na kilka metrów.

 

---

Źródła:

1. Amfiprion plamisty, \”Wikipedia\” [2023.10.28]
2. Błazenki (ryby klowny), \”Zooplus\” [2023.10.28]
3. Błazenki i ukwiały: przyjaźń jak klejnot, \”National Geographic\”

---

Oprac. Katarzyna Muniak, Kraków 2023, CC BY 4.0 Attribution 4.0 International