Papużka falista – mały przyjaciel o niezwykłym ubarwieniu [KJ]

Papużki faliste pochodzą oryginalnie z Australii. Jest to gatunek małego ptaka z podrodziny dam (Loriinae) w rodzinie papug wschodnich (Psittaculidae). Dziś te ptaki z kolorowym upierzeniem należą do najpopularniejszych zwierząt domowych w Europie. Nie jest zagrożona wyginięciem.

Nazewnictwo

Nazwa rodzajowa Melopsittacus wywodzi się od dwóch greckich słów – melos – pieśń, nuta i psittakos – papuga. Epitet gatunkowy pochodzi od łacińskiego słowa undulatus – prążkowany. We współczesnym języku angielskim papużka falista zwie się Budgerigar. Gould odnotował, że kolonialiści nazywali te ptaki Canary Parrots albo Scolloped Parrot (w okolicach Adelaide), a aborygeni z Liverpool Plains (południowo-zachodnia Nowa Południowa Walia) – Betcherrygah. W czasach kolonialnych funkcjonowało wiele innych nazw, między innymi Warbling Grass-parrot, Zebra Parrot, Shell Parrot, Scallop Parrot i Love-bird. Obecna nazwa Budgerigar stanowi zniekształcenie słowa Betcherrygah, które w języku aborygenów znaczy „dobre jedzenie” lub „dobry ptak”.

Wygląd

Papużka falista jest jednym z najmniejszych przedstawicieli rodziny papug. Swoją nazwę zawdzięcza charakterystycznym wzorkom na głowie i skrzydłach. Długość ciała ptaka wynosi około 20 cm, z czego połowa przypada na ogon. Zwierzę waży zaledwie 25-30 g. W naturze papuga falista jest zielona. W hodowli uzyskano różne kolory upierzenia. Najczęstszym jest niebieski, choć papugi faliste tęczowe czy żółte nie są rzadkością. Płeć ptaka można rozróżnić po kolorze woskówki. U samców jest ona ciemnoniebieska, u samiczek – błękitna lub beżowa. Papużki faliste mają mocny dziób i krótkie łapy, każdą zaopatrzoną w cztery palce zakończone ostrymi pazurami.

Hodowla

Papużki faliste zyskały szeroką sympatię ze względu na pozorną łatwość w opiece. Nie jest to jednak prawdą – papugi te są jednymi z najbardziej wymagających i trudnych w utrzymaniu zwierząt domowych. W przeciwieństwie do kanarków czy ozdobnych gołąbków mają silne tendencje do niszczenia otoczenia, również mebli i ścian. Ponadto wykazują skłonności do nadmiernej i uciążliwej wokalizacji, a także zanieczyszczania okolic klatki resztkami pokarmu. Mimo wielu wad zazwyczaj łatwo się oswajają i pozwalają opiekunom na dotykanie się, preferując głowę i jej okolice. Przy właściwej opiece mogą przeżyć w niewoli około 15–20 lat. Ze względu na ich dużą towarzyskość nie należy trzymać papużek pojedynczo, jest to krzywdzące dla ich psychiki i może objawiać się różnego rodzaju zaburzeniami – apatią, niechęcią lub nawet agresją w stosunku do opiekuna.

Klatka

Klatka jest bardzo ważna. To w niej papuga falista będzie spędzać całkiem sporo czasu. Zwłaszcza w pierwszych etapach oswajania, gdy jeszcze nie będziesz jej wypuszczać, by mogła sobie swobodnie polatać po pokoju. Nie przeładuj klatki zabawkami i innymi „rozpraszaczami uwagi”. Daj papudze spokój, którego tak bardzo potrzebuje. Dobrym pomysłem jest podawanie jedzenia, którym jest np. proso senegalskie, dla papug falistych na dnie klatki – tak często robią hodowcy papug. Używanie karmidełek może sprawić, że papuga falista nie będzie jadła, bo nie będzie wiedziała, że tam czeka na nią jedzenie – będzie go szukała właśnie na dnie klatki, kierując się starymi przyzwyczajeniami.

Pokarm

Właściwym pokarmem podstawowym dla papużek falistych jest odpowiednio dobrana mieszanka ziaren, która powinna zawierać proso, kanar, proso senegalskie, proso japońskie, owies i niewielką ilość nasion oleistych; podawać można również dzikie trawy, bardziej wartościowe od gotowych mieszanek. Gotowe mieszanki sklepowe dla papużek falistych nierzadko zawierają zbyt duży odsetek tłustych nasion. Poza ziarnem papużki muszą codziennie otrzymywać owoce i warzywa – podobnie jak inne australijskie papugi, najchętniej jedzą dziko rosnącą zieleninę taką jak gwiazdnica, mniszek lekarski, babka lancetowata, gałęzie brzozy i wierzby wraz z liśćmi.

Zasięg występowania

Papużki faliste występują w Australii, głównie w jej interiorze; poza obrzeżami nie występują także na półwyspie Jork. Prowadzą nomadyczny tryb życia, więc zasięg zmienia się. Próbowano, z niepowodzeniem, introdukować papużki faliste do wielu regionów świata, w tym do:

• Południowej Afryki,
• Wielkiej Brytanii,
• Japonii,
• Hongkongu,
• Portoryko,
• Brazylii,
• Szwajcarii,
• Kolumbii,
• na Wyspy Towarzystwa,
• Nową Zelandię,
• Omanu.

Wprowadzona populacja przeżyła na Florydzie.

Zachowanie

Papugi faliste potrzebują kontaktu z innymi przedstawicielami gatunku oraz ludźmi. To bardzo radosne, żywiołowe, a także inteligentne i łatwe w tresurze ptaki, co czyni je popularnymi jako zwierzęta domowe. Należą do towarzyskich zwierząt o przyjaznym charakterze. W związku z tym, że na wolności żyją w stadach, warto zdecydować się na dwie papugi, aby nie czuły się samotnie.

Papugi faliste oswajanie wymaga cierpliwości, ponieważ cały proces może potrwać od kilku dni, nawet do kilku miesięcy. Charakterystyczne dla niej jest przywiązanie do swojego właściciela, co może skutkować przywiązaniem do konkretnej osoby, a także agresją wobec innych osób.

Pamiętajmy również, że jak większość zwierząt, papużki faliste mają swoje własne, indywidualne osobowości, dlatego charakter papużki falistej może się różnić w zależności od osobnika. Papuga falista, podobnie jak papuga żako to ptaki, które można także nauczyć mówić, a dokładniej powtarzać pojedynczych słów.

Lęgi

Okres lęgowy w północnej części zasięgu trwa od czerwca do września, w południowej – od sierpnia do stycznia; papużki faliste mogą jednak gniazdować o każdej porze roku, zależnie od opadów. Papużki faliste gniazdują w dziuplach drzew lub w leżących na ziemi kłodach, a na Florydzie także w budkach lęgowych. Mogą gniazdować kolonijnie. W zniesieniu od 4 do 8 jaj; skorupka biała. Inkubacja trwa około 18 dni. Wysiaduje jedynie samica, karmiona jest przez samca. Młode są w pełni opierzone po 5 tygodniach. W wieku 3–4 miesięcy osiągają dorosłe upierzenie. Samce są zdolne do produkcji nasienia po około 60 dniach od opuszczenia gniazda.

Mutacje

Pierwsze odmiany barwne papużek falistych to żółta i niebieska. W 2012 znano 28 odmian; według danych z 1997 (kiedy znano jeszcze mniej odmian) 7 jest sprzężonych z płcią i dziedziczonych recesywnie oraz autosomalne, 3 dziedziczone autosomalnie recesywnie, 9 autosomalnie dominująco, 6 w inny sposób. Występują wśród nich wyłącznie mutacje barwne lub polegające na pojawieniu się „czubka”. Podobnie jak u kanarków (Serinus canaria) „czubek” jest kręgiem sterczących piór rosnących na ciemieniu. Przy jego dziedziczeniu występuje dominacja niezupełna; homozygoty recesywne mają większe „czubki”, niż heterozygoty lub homozygoty dominujące.

W wyniku selektywnej hodowli stworzono również tzw. wystawowe papużki faliste. Są większe i cięższe niż normalnie zbudowane papużki faliste, pióra na czole i ciemieniu są dłuższe i bardziej rozwinięte, dzięki czemu częściowo zasłaniają oczy. Występują w wielu odmianach barwnych. U tych, u których obecne są czarne \”perełki\” występujące pod dziobem, są one większe i jest ich więcej w porównaniu do standardowych papużek. Wystawowe papużki faliste różnią się także swoim zachowaniem, zdają się być spokojniejsze i mniej aktywne. Ich długość życia jest krótsza niż osobników o naturalnej budowie ciała.

Choroby

Częstą chorobą papugi falistej jest nieżyt żołądka i jelit. Przyczyn może być wiele, na przykład infekcje bakteryjne, zatrucie, przeziębienie lub niewłaściwe odżywianie. Najczęstszymi objawami są biegunka, wymioty, brak apetytu, senność oraz utrata wagi. Jeśli zauważymy podobne oznaki przede wszystkim zdezynfekujmy klatkę, odstawmy zielonkę i owoce. Podawajmy zwierzęciu jedynie przegotowaną wodę, proso i płatki owsiane. Jeżeli objawy nie ustąpią niezwłocznie udajmy się do lekarza. Jeśli papuga odżywia się prawidłowo, ale ciągle chudnie możliwe, że ma pasożyty wewnętrzne, takie jak nicień czy tasiemiec. Konieczna jest konsultacja z weterynarzem, który poda odpowiednie lekarstwa.

Wyjątkowo niebezpiecznymi chorobami są nieżyt nosa i tchawicy oraz zapalenie płuc. Można je wyleczyć jedynie w początkowych stadiach, więc ważne jest szybkie działanie opiekuna. Alarmujące są również wydzielina z nosa lub kaszel, a także ciężki albo świszczący oddech.

Równie groźną chorobą, przenoszącą się także na ludzi jest papuzica, wywoływana przez chlamydie. Zapadają na nią nie tylko papugi, ale również inne gatunki ptaków. Człowiek zaraża się drogą kropelkową. W jej leczeniu niezbędne są antybiotyki.

Papugi narażone są również na niedobory witamin, szczególnie A i B. Powoduje to szereg problemów, na przykład układu nerwowego i mięśniowego, kłopoty z koordynacją ruchową, a także zahamowanie wzrostu.

---

Źródła:

1. Papużka falista, \”Wikipedia\” [2023.10.29].
2. Papugi faliste – oswajanie krok po kroku, \”Blog ZooArt\” [2023.10.29]
3. Kiedy z papużką falistą trzeba iść do weterynarza, \”Kakadu Zoo\” [2023.10.29]
4. Jak dbać o papużkę falistą? Poznaj najważniejsze zasady opieki nad tym ptakiem, \”BIOFEED ZOO\” [2023.10.29]
5. Papuga falista – czym się charakteryzuje i jak o nią dbać?, \”feera.pl\” [2023.10.29]

---

Oprac. Klaudia Janas, Kraków 2023, CC BY 4.0 Attribution 4.0 International