Pingwin szczotkoczuby, (Eudyptes sclateri) – informacje [JMF]
Pingwin szczotkoczuby, skocz szczotkoczuby (Eudyptes sclateri) – gatunek dużego ptaka z rodziny pingwinów (Spheniscidae), zamieszkujący wody i wyspy Pacyfiku na południe i południowy wschód od głównych wysp Nowej Zelandii. Pingwin szczotkoczuby jest ptakiem, któremu grozi wyginięcie.
Pingwin szczotkoczuby – charakterystyka
Morfologia
Pingwin szczotkoczuby należy do rodziny pingwinów (Spheniscidae). Ubarwienie ciała w biało czarnej tonacji. Głowa, podgardle oraz górna część gardła są czarne. Nad okiem znajdują się dłuższe, żółte pióra tworzące brew. Dziób jest masywny, pomarańczowo brązowy. Pod dziobem znajduje się nagi, białawy pas skóry. Wierzch ciała niebiesko czarny. Spód jest biały. Ma od 50 do 70 cm wysokości i waży od 2,7 do 5,2 kg (maksymalnie 6,5 kg przed pierzeniem). Obie płcie są podobne, chociaż samce są większe od samic.
Pokrewne gatunki pingwinów
- Pingwin grubodzioby (Eudyptes pachyrhynchus)
- Pingwin krótkoczuby (Eudyptes schlegeli)
- Pingwin skalny (Eudyptes chrysocome)
- Pingwin złotoczuby (Eudyptes chrysolophus)
Ekologia i zachowanie
Gnieździ się w dużych i gęstych koloniach liczących tysiące par, na terenie skalistym. Składanie jaj ma miejsce na początku października i trwa 3–5 dni. U jaj tego gatunku występuje największy wśród ptaków dymorfizm – drugie jajo składane przez samicę jest o 17–138% (średnio 81%) większe od pierwszego. Niemal wszystkie pary tracą pierwsze, małe jajo mniej więcej w czasie, gdy składane jest drugie; często ptaki celowo usuwają pierwsze jajo z gniazda. Wysiadywaniem zajmują się na przemian oboje rodzice. 2–3 dni po wykluciu samica odchodzi i zostawia opiekę nad gniazdem samcowi. Okres pilnowania gniazda trwa 3–4 tygodnie, w tym czasie samiec pości, a samica codziennie odwiedza gniazdo, by nakarmić młode zwróconym pokarmem. Młode są opierzone i gotowe opuścić wyspę zwykle w lutym.
Pokarm
Skład diety pingwina szczotkoczubego nie został poddany badaniom, lecz prawdopodobnie żywi się on krylem, kałamarnicami i rybami.
Biotop
Biologia pingwina szczotkoczubego jest słabo poznana. Większość życia spędza w chłodnych wodach subarktycznych. Zakłada ogromne kolonie na skalistych klifach ze skąpą roślinnością (nieliczne krzewy, roślinność trawiasta) i znikomą warstwą gleby. Jego gniazda znajdują się do wysokości 75 m. Jego liczebność maleje. Na liście IUCN jest gatunkiem zagrożonym wymarciem (kategoria EN). Do zagrożeń zaliczyć zmiany klimatu oraz zmniejszenie bazy pokarmowej przez rybołówstwo.
Status
Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) uznaje pingwina szczotkoczubego za gatunek zagrożony wyginięciem (EN – Endangered) nieprzerwanie od 2000 roku; wcześniej, od 1994 roku miał status gatunku narażonego na wyginięcie (VU – Vulnerable). Liczebność światowej populacji w 2011 roku szacowano na około 150 tysięcy dorosłych osobników. Trend liczebności populacji jest malejący. Gwałtowne spadki liczebności odnotowano od połowy lat 70. do połowy lat 90. XX wieku, później spadek liczebności wyraźnie spowolnił.
Występowanie
Obecnie gnieździ się jedynie na należących do Nowej Zelandii Wyspach Antypodów i Bounty; w XX wieku odnotowywano nieliczne lęgi na wyspach: Campbella, Disappointment, Auckland i na Wyspie Południowej. Poza sezonem lęgowym spotykany także na innych wyspach subantarktycznych, takich jak Wyspa Campbella czy Wyspy Snares, a także na wybrzeżach głównych wysp Nowej Zelandii i na Wyspach Chatham. Poza terytorium Nowej Zelandii obserwowany był wzdłuż południowych wybrzeży Australii, na Wyspach Kerguelena, a nawet na Falklandach.
Lęgi
Pingwin szczotkoczuby gnieździ się wspólnie z pingwinem złotoczubym (Eudyptes chrysolophus) w dużych koloniach. Do rozrodu przystępuje w październiku. Jest gatunkiem monogamicznym. Samica skład dwa jaja, jednak zwykle wysiadywane jest tylko jedno jajo. Pierwsze złożone jajo jest widocznie mniejsze od drugiego jaja. Początkowo jajo jest białawe z zielonym bądź niebieskim odcieniem, z czasem staje się brązowe. Inkubacja trwa około 35 dni. Oboje rodzice zajmują się wysiadywaniem jaja oraz pełnią opiekę nad potomkiem. W lutym młode staje się niezależne.
Nietypowa praktyka pingwinów szczotkoczubych
W 1998 roku odkryto u tych pingwinów bardzo dziwną praktykę związaną z wysiadywaniem jaj. Mianowicie, samica składając dwa jaja w odstępie kilku dni, pozostawia przy życiu tylko jedno. Drugie najczęściej wyrzuca z gniazda, a dokładnie pozwala mu się stoczyć. Takie porzucanie potomstwa, które wiąże się ze zmniejszeniem szans na pomyślne przedłużenie gatunku, zastanawiało naukowców.
Na łamach PLOS ONE pojawił się artykuł naukowy tłumaczący to zjawisko. Jak się okazuje, pingwiny szczotkoczube mają coraz większy problem ze znalezieniem odpowiedniej ilości pożywienia w morzach (kryla i szczątków kałamarnic), a więc również coraz trudniej im zapewnić jedzenie dla swojego potomstwa. W związku z tym dokonują one świadomego „dzieciobójstwa”.
Interesującą kwestią jest to, że obydwa jaja, jakie składają samice, różnią się znacznie wielkością. Jajo pierwsze jest zdecydowanie mniejsze od drugiego. Póki co naukowcy przekonują się do teorii, że pierwsze jajo powstaje, kiedy pingwiny szczotkoczube jeszcze są w trakcie migracji do swoich miejsc lęgowych na wyspach – zatem organizm nie jest w stanie skupić się w pełni na wyprodukowaniu dostatecznie dużego jaja. Drugie natomiast powstaje, kiedy pingwiny są już na wyspach i nie potrzebują więcej ruchu.
Sugeruje się, że różnica wynika również z tego, że pingwiny szczotkoczube zaczęły minimalizować nakład energetyczny przy rozmnażaniu (prawdopodobnie z powodu mniejszej ilości dostępnego pożywienia w środowisku) i pierwsze ze znoszonych jaj jest po prostu mniejsze. Jest to początkowy etap procesu redukowania ilości jaj przez ten gatunek.
Odkrycie to nie przynosi jednak dobrych wiadomości co do przyszłości pingwinów szczotkoczubych. Ich populacja maleje od kilkudziesięciu lat, a przy wychowywaniu tylko jedno potomka w okresie lęgowym, a nie dwóch, będzie to trudne zadanie dla tych ptaków, aby zawalczyć o rozwój ich populacji.
Źródła:
- Pingwin szczotkoczuby, \”Wikipedia\” [2023.10.28].
- Pingwin szczotkoczuby, \”Ekologia.pl\” [2023.10.28].
- J.Z.: Zagadka tajemniczych pingwinów, \”Focus.pl\” [2023.10.28].
Oprac. Jakub Frankowicz, Kraków 2023, CC BY 4.0 Attribution 4.0 International