Szynszyle – małe, puszyste i skoczne gryzonie o miękkim futrze [SC]

Szynszyle to gryzonie z rodziny szynszylowatych. Zamieszkują skaliste tereny położone wysoko w Andach. Występują dwa gatunki tych zwierząt – mała oraz krótkoogonowa. Szynszyla to bardzo popularny zwierzak domowy, ma wielu miłośników na całym świecie.

Pochodzenie

Szynszyla jest gatunkiem endemicznym, co oznacza, że jej występowanie ogranicza się do jednego miejsca na świecie. Są nim górzyste tereny Chile. Pierwsza wzmianka o tym gatunku pojawiła się w 1590 roku, ale pierwszy naukowy opis tego gatunku został sporządzony w 1782 roku przez chilijskiego badacza Juana Ignacio Molina.

Zanim gryzoniami zainteresowali się Europejczycy, rdzenni mieszkańcy Ameryki Południowej od dawna wykorzystywali ich skóry do produkcji okryć. Łowiectwo doprowadziło do niemal całkowitego wybicia dziko żyjących szynszyli – gatunek jest uznawany za krytycznie zagrożony na wolności. Ostatecznie wprowadzono rygorystyczny zakaz polowania na dziko żyjące szynszyle, a hodowcy żyjący w kraju ich występowania mają obowiązek zgłaszania zaginięcia, choroby czy śmierci każdej szynszyli.

W dzisiejszych czasach stanowią one popularne zwierzęta domowe.

Gatunki szynszyli

Wyróżnia się dwa gatunki szynszyli: szynszyla krótkoogonowa (Chinchilla chinchilla) oraz szynszyla mała (chinchilla lanigera). Żadna z prób udomowienia szynszyli krótkoogonowej nie powiodła się. Tak więc szynszyle małe są przodkami dzisiejszych zwierząt domowych.

Szynszyle krótkoogonowe zamieszkują wyżej położone tereny w Andach, od 3500 do 4500m.n.p.m., natomiast szynszyle małe można spotkać nieco niżej – na wysokości od 1000 do 2500m.n.p.m.

Wygląd szynszyli

Dziko żyjące szynszyle są wyraźnie mniejsze od osobników hodowlanych. W naturze samce osiągają średnio około 422g, a samice 412g. W niewoli samce mogą ważyć aż 800g, a samice 600g.

Szynszyle są zwierzętami o krępej budowie ciała i dużej, szerokiej głowie. Ich przednie łapki, które zaopatrzone są w 5 palców, są znacznie krótsze od czteropalczastych łapek tylnych (jeden palec jest mocno zredukowany). Wszystkie palce zaopatrzone są w krótkie pazury. Zęby szynszyli cechują się dużymi koronami i małymi korzeniami. Jak u wszystkich gryzoni, siekacze rosną im przez całe życie.

Najbardziej rzucającą się w oczy cechą tego gatunku jest okrywa włosowa. Szynszyle mają najprawdopodobniej najbardziej miękkie i gęste futro ze wszystkich ssaków. Dotyczy to wyłącznie włosów na ciele, ponieważ te na ogonie są twarde i szorstkie.

Naturalnym umaszczeniem szynszyli jest barwa srebrnoszara na grzbiecie z żółtobiałym brzuchem. W niewoli wyhodowano wiele odmian barwnych, m. in. mahoniową, węglową lub szafirową. Znane są również odmiany o innej strukturze włosa.

Odmiany barwne szynszyli

• standard – umaszczenie naturalne: szare ciało, biały brzuch, czarne oczy
• czarna aksamitna – czarne, błyszczące futro na grzbiecie i głowie, szare boki ciała, biały brzuch, szare uszy, czarne oczy
• mahoniowa – czarne futro na całym ciele, szare lub czarne uszy, czarne oczy; występuje w czterech odmianach: jasnym, średnim, ciemnym i lśniąco czarnym
• węglowa – futro na całym ciele od ciemnobrązowego do szarego, szare uszy, brązowo-czarne oczy
• szafirowa – futro szare z niebieskim odcieniem, biały brzuch, jasne uszy, czarne oczy
• goldbar – beżowe futro w złotym odcieniu, biały brzuch, różowe uszy, ciemne oczy
• różowo-biała – futro białe z różowym odcieniem, kremowe uszy, czerwone oczy

Odmiany szynszyli o różnej strukturze włosów

• odmiana zwykła
• odmiana angorska (perska) – włos długi
• odmiana curly – włos kręcony

Pożywienie

Szynszyle są roślinożerne. W naturze w skład ich diety wchodzą trawy, zioła, nasiona, owoce, kora i młode pędy roślin. W warunkach domowych żywią się specjalnymi pokarmami dla szynszyli, sianem, suszonymi ziołami, skiełkowanymi nasionami oraz niewielkimi ilościami warzyw i owoców. Ich dieta uzupełniana jest smakołykami dla szynszyli, np. kupowanymi w sklepach kolbami. Do całkowicie bezpiecznych pokarmów dla szynszyli zalicza się m.in. pokrzywę, bławatka, nagietka, malwę, babkę lancetowatą, liście brzozy, maliny oraz czarnej porzeczki.

Hodowla

Hodowla szynszyli w domowych warunkach nie należy do najprostszych. Są to zwierzęta bardzo wymagające – potrzebują odpowiednio dużej klatki oraz przestrzeni do biegania. Jako że pochodzą z ciepłego klimatu, należy zadbać o to, by zapewnić im odpowiednią temperaturę pomieszczenia. Szynszyle to bardzo towarzyskie stworzenia, więc powinno się je adoptować parami. Samotna szynszyla będzie się gorzej czuła, a jej oswojenie i adaptacja do nowego miejsca potrwa dłużej.

Ze względu na to, że przez cały dzień śpią istotne jest dla nich spokojne otoczenie. Klatka dla szynszyli powinna być umiejscowiona przy oknie, ale nie powinna być wystawiona na bezpośrednie działanie promieni słonecznych ani na przeciągi.

Ciekawostki

1. Szynszyla może skoczyć na ponad 6 metrów wysokości.
2. Szynszyle mają taki sam zakres słuchu jak ludzie. Słyszą te same tony i dźwięki ale przez wielkość uszu mają ten narząd bardziej wrażliwy niż ludzki.
3. Zęby szynszyli rosną przez całe życie, mogą rosnąć nawet do 12cm rocznie.
4. Stają się dojrzałe płciowo po ukończeniu 8 miesięcy życia, dlatego należy oddzielić od siebie samców i samice. Jeśli się tego nie zrobi, dla samic może się to skończyć tragicznie – ich organizm nie jest jeszcze w pełni wykształcony by zajść w ciążę.
5. Szynszyle żyją bardzo długo. Na wolności mogą przeżyć około 8-10 lat, a w warunkach domowych przy dobrej opiece długość ich życia może wynieść 15-20 lat.
6. Najstarsza szynszyla na świecie miała na imię Radar, żyła ponad 29 lat.
7. Szynszyle bardzo dbają o swoją higienę, dla zachowania odpowiedniej czystości swojego futra kąpią się w pyle wulkanicznym. W warunkach domowych pył zastępuje im piasek kąpielowy.

---

Źródła:

1. Szynszyla, \”Kakadu\” [2023.10.26]
2. Szynszyla – najważniejsze informacje o gatunku, \”Krakvet\” [2023.10.26]
3. Szynszyla, \”Zooplus\” [2023.10.26]
4. 8 ciekawostek o szynszylach, \”Zaciesz\” [2023.10.26]
5. 7 ciekawostek o szynszylach, których na pewno nie znaliście, \”Jutro będzie futro\” [2023.10.26]
   

   ---

   Sandra Cichy, CC By 4.0 International, 2023