Ara modra – wymierający gatunek [MS]

Ara modra to niebieska papuga, która zyskała szczególną popularność jako bohaterka filmu animowanego „Rio”. W filmie historia ostatnich ptaków tego gatunku kończy się happy endem. Niestety, w rzeczywistości los ary modrej jest dużo bardziej niepewny. Przedstawiamy najważniejsze informacje o występowaniu i życiu ary modrej.

Opis gatunku

Dymorfizm płciowy u ary modrej jest słabo zaznaczony. Obie płcie mają niemal identyczne upierzenie, ale samice są nieco mniejsze od samców. Ze względu na jednokolorowe – niebieskie – ubarwienie ara modra bywa mylona z modroarą hiacyntową, która jest jednak prawie dwukrotnie większa.

Papugi ary silnie angażują się w edukację potomstwa – uczą młode ptaki lotu i żerowania. Gdy ich potomstwo jest zagrożone, przybierają charakterystyczne pozy i starają się odstraszyć agresora donośnym głosem i trzepotem skrzydeł. Młode ptaki usamodzielniają się po 5 miesiącach.

Wygląd

Ara modra (Cyanopsitta spixii), nazywana inaczej małą niebieską arą, to średnia (ok. 56 cm) papuga neotropikalna, a zarazem jedyna przedstawicielka rodzaju Cyanopsitta. Papuga ta jest mniejsza niż większość popularnych ar. Wyróżnia się ponadto charakterystycznym niebieskim upierzeniem. Grzbiet i skrzydła mają u niej ciemniejszy odcień, spód ciała jest jaśniejszy, natomiast głowa przybiera barwę szaroniebieską. Ara modra ma czarny dziób i żółte tęczówki. Młode ptaki wyglądają podobnie jak dorosłe – mają jednak ciemnobrązowe oczy i krótszy ogon.

Rozród

Ary modre łączą się w pary na całe życie. Do lęgów przystępują w okresie od listopada do marca, prawdopodobnie raz w roku. Podczas zalotów ary wzajemnie się karmią oraz wykonują rytualne loty. Samica składa zwykle 2-3 jaja w zagłębieniach drzew. Okres inkubacji trwa około 26 dni. Ptaki silnie przywiązują się do miejsc gniazdowania i korzystają z nich rokrocznie.

Co ciekawe, na wolności zaobserwowano parę ptaków składającą się z samca ary modrej i samicy ary marakany. Niestety próby rozmnażania tych ptaków zawsze kończyły się niepowodzeniem – nie udało się im dochować potomstwa.

Pochodzenie

Ara modra to gatunek endemiczny, spotykany niegdyś jedynie na obszarze północno-wschodniej Brazylii, głównie w stanie Bahia. Ograniczony zasięg występowania gatunku jest silnie związany z jego specyficznymi wymaganiami siedliskowymi. Ara modra wykazuje silną preferencję do lasów galeriowych, porośniętych palmami, kaktusami, opuncjami i drzewami Tabebuia aurea, które wykorzystuje do żerowania i gniazdowania. Charakterystyczne dla obszarów zamieszkiwanych przez te papugi jest występowanie sezonowych cieków wodnych.

Status

Ostatni osobnik ary modrej żyjący w środowisku naturalnym był widziany w roku 2000.

Zagrożenia

Na przestrzeni lat doszło do drastycznego spadku liczebności gatunku. Do głównych czynników wpływających niekorzystnie na populację papug ar modrych należą:

• wycinka lasów;
• niszczenie naturalnych siedlisk;
• zmiany antropogeniczne;
• konkurencja ze strony gatunków inwazyjnych;
• kłusownictwo;
• presja ze strony drapieżników;

Hodowla

Hodowla ptaków w niewoli, ze względu na ich bliskie pokrewieństwo, jest bardzo trudna. Często zdarza się, ze złożone jaja są bezpłodne lub zarodki zamierają już na wczesnym etapie. Lęgi mogą odbywać się w budkach lęgowych lub dziuplach wydrążonych w pniach drzew. Aby rozmnażanie papug zakończyło się sukcesem, trzeba zachować szczególną ostrożność i nie niepokoić przyszłych ptasich rodziców. W innym przypadku ptaki mogą zniszczyć lub porzucić jaja.

Szacuje się, że w niewoli żyje około 160 osobników. Przez długi czas największa populacja była w rezerwacie Al Wabra w Katarze, lecz w 2018 zostały wszystkie przewiezione do Berlina. Wówczas zostało przetransportowanych 120 osobników. W 2020 zostało stamtąd przewiezionych 50 ar modrych do Brazylii, gdzie są przygotowywane do powrotu do naturalnego środowiska. Pierwsze osiem osobników zostało wypuszczonych 11 czerwca 2022 roku.

Ara modra ma dość duże wymagania mieszkaniowe. Potrzebuje przestronnej woliery, o solidnej metalowej konstrukcji. Ze względu na jej zapędy niszczycielskie i zamiłowanie do dziobania należy stale dostarczać jej świeże gałązki drzew. Cennym wzbogaceniem dla papugi ary modrej będą też drewniane zabawki i inne elementy do niszczenia. Dodatkowo warto zapewnić jej basenik z wodą – ara modra przepada za kąpielami.

Niestety posiadanie niebieskiej papugi na razie musi pozostać w sferze dziecięcych marzeń. Legalne nabycie ary modrej, w jakiejkolwiek cenie, jest obecnie niemożliwe. Zgodnie z konwencją CITES międzynarodowy handel osobnikami tego gatunku, z wyłączeniem celów ochronnych lub naukowych, jest zakazany. Cena podobnej pod względem upierzenia modroary hiacyntowej wynosi około 30 000 zł.

Ara modra to uwielbiana papuga, którą większość osób ma szansę podziwiać jedynie na wielkim ekranie. Gatunek wciąż ma jednak szansę na przetrwanie. Być może za jakiś czas arę będzie można więc zobaczyć już nie tylko w kinie, ale również na wolności.

Dodatkowe informacje

• Ara modra używa różnorodnych dźwięków do komunikacji, od gwizdów po skrzeczące krzyki. Używają również gestów, takich jak kiwanie głową czy machanie skrzydłami, aby wyrazić emocje.
• Te papugi mogą żyć nawet do 60 lat w niewoli, jeśli są odpowiednio pielęgnowane.
• W naturze żywią się głównie owocami, orzechami i nasionami. Są one również znane z jedzenia gliny z pewnych rodzajów skał, co pomaga neutralizować toksyny w niektórych owocach i nasionach, które jedzą.
• Te papugi są bardzo towarzyskie i często można je obserwować w parach lub małych grupach. Wielu uważa, że tworzą one pary na całe życie.
• Mają niezwykle zręczne łapy i używają je do manipulowania jedzeniem, zabawkami i innymi przedmiotami w swoim otoczeniu.

---

Źródła:
1. Ara modra – charakterystyka, występowanie, wymagania, cena, „Fajny zwierzak”, [2023.10.29]
2. Ara modra, „Wikipedia”, [2023.10.29]
3.  Ara modra, „Animalia.bio”, [2023.10.29]

---

Małgorzata Szlezyngier, CC By 4.0 International, 2023