Szczupak pospolity (Esox lucius) – informacje podstawowe [EL]

Szczupak pospolity, szczupak (Esox lucius) – gatunek szeroko rozprzestrzenionej, drapieżnej ryby z rodziny szczupakowatych (Esocidae). Jego okołobiegunowy zasięg występowania jest największym naturalnym zasięgiem ryb wyłącznie słodkowodnych. Tarło szczupaka pospolitego rozpoczyna się w marcu i trwa do końca kwietnia.

Cechy morfologiczne

Szczupak pospolity osiąga długość do 1,5 m i masę do około 10 kg. Okazy ponad 15–20 kg są rzadkie. Notowany rekord masy wynosił 35 kg. Ciało szczupaka pospolitego jest spłaszczone, opływowe. Głowa wydłużona, ze zwężającymi się szczękami i bardzo szerokim spłaszczonym pyskiem. Zęby szczupaka na żuchwie są skierowane do środka i bardzo ostre, szczęka jest ich pozbawiona. Ponadto liczne zęby występują na kości podniebiennej, kościach międzyszczękowych, lemieszu, kości gnykowej oraz łukach skrzelowych. Łuski są dosyć małe, owalne, mocno osadzone w skórze. Linia boczna dobrze rozwinięta, często poprzerywana, posiada dwa lub trzy rozgałęzienia wzdłuż boków. Na głowie znajdują się liczne jamki zmysłowe. Płetwy grzbietowa i odbytowa są przesunięte mocno do tyłu i położone blisko siebie. Ubarwienie zmienne w zależności od warunków środowiska. Młode osobniki są zwykle jasnozielone, brązowawe lub srebrzyste. Ciemne plamy na bokach zlewają się czasami w poprzeczne smugi. Starsze osobniki mają ciemnozielony grzbiet, jaśniejsze nakrapiane żółtymi plamami boki i biały brzuch. Płetwy parzyste są czerwonawe i jasne, na nieparzystych występują ciemne poprzeczne paski. W dobrych warunkach rośnie bardzo szybko.

Zasięg występowania i biotop

To jedna z najpopularniejszych ryb łowionych sportowo na wędkę w Europie i Ameryce Północnej. Występuje także w strefie podbiegunowej. W Ameryce najliczniej występuje w Kanadzie i środkowej Alasce. Szczupak zasiedla rzeki, stawy, jeziora, a także przybrzeżne wody morza. Lubi ukrywać się w wodnej roślinności, najczęściej w trzcinowiskach. To ryba europejska. Nie występuje na Półwyspie Iberyjskimi w południowej części Włoch. W Polsce to ryba dość pospolita. Występuje w wodach na terenie całego kraju. Żyje w wodach słodkich, zarówno płynących, jak i stojących, oraz w słonawych wodach Bałtyku.

Odżywianie

Jest przystosowany do życia wodnego drapieżnika, normalnie nie jest aktywnym myśliwym, choć zalicza się do najbardziej drapieżnych ryb. Czyha w ukryciu między roślinami wodnymi i czeka na przepływającą zdobycz. Większe osobniki mogą aktywnie gonić ławice ryb (na przykład śledzi) w strefie pelagicznej dużych jezior albo Bałtyku oraz atakować drobne ptaki wodne lub niewielkie zwierzęta lądowe (gryzonie, żaby i inne), które dostały się do wody oraz przedstawicieli własnego gatunku (kanibalizm). Po schwytaniu zdobyczy ryba stara się odwrócić zdobycz, aby połknąć ją od głowy. Złapana ofiara ma nikłe szanse na wyrwanie się, co jest spowodowane ułożeniem zębów drapieżnika do wewnątrz. Jako drapieżnik, tarło odbywa wcześniej, dzięki czemu dorastający narybek może odżywiać się młodym wylęgiem innych ryb, np. płoci i słonecznicy. Przyrost w pierwszym roku życia przy dużym dostępie do pożywienia wynosi do 30–35 cm.

Rozród

Tarło szczupak przechodzi między lutym a majem. Samica składa około 25-40 tysięcy ziaren ikry na kilogram wagi swojego ciała. Z reguły odbywa się to w płytkiej wodzie z porośniętym dnem. Zapłodnione jaja przyczepiają się do roślin i po około 2-3 tygodniach wykluwają się z nich larwy szczupaka. Na roślinach pozostają aż do zużycia się pęcherzyka żółtkowego dzięki komórkom czepnym.

Intensywne żerowanie

Pierwszym okresem intensywnego żerowania jest początek maja. Wtedy to po zakończonym tarle ryba jest bardzo wychudzona i wygłodniała – potrafi żerować przez cały dzień. Lipiec i sierpień a niekiedy pierwsza połowa września to najsłabszy okres żerowania. Ryba jest wtedy wybredna, chowa się w zaroślach, gdzie ma bardzo dużo pożywienia. Szczupaki stają się ponownie żarłoczne w drugiej połowie września i trwa to do końca listopada.

Okres ochronny

Szczupaków nie można łowić w okresie ochronnym. Okres ten przypada zazwyczaj od 1 stycznia do 30 kwietnia, ale na niektórych zbiornikach wodnych ten okres może ulec wydłużeniu. Dlatego też, przed każdym planowaniem wędkowania należy sprawdzić regulamin danego zbiornika.

Wędkowanie

Szczupaka można złowić różnymi metodami. Najczęściej stosowanymi jest:

• gruntowa,
• spławikowa,
• spinningowa,
• oraz muchowa.

Metoda spławikowa to np. tradycyjna wędka żywcówka. Składa się ona z długiej wędki, solidnego spławika o dużej wyporności, grubej żyłki- 0,30mm, stalowego przyponu lub flurocarbonu i potrójnej kotwicy najczęściej w rozmiarze 2/0 lub 1/0. Bardzo ważne jest również zastosowanie solidnego kołowrotka w rozmiarze minimum 4000. Żywcówką możemy łowić zarówno z lądu jak i z łodzi. Jako żywca najlepiej stosować płocie i karasie.

W przypadku metody muchowej stosujemy zazwyczaj streamery syntetyczne lub naturalne o rozmaitym ubarwieniu. Streamer jest typowym prowokantem i z pewnością poderwie do ataku niejednego szczupaka. Do metody muchowej używamy wędki i kołowrotka od klasy 7 oraz linki tego samego rozmiaru, a wszystko zakończone wytrzymałym przyponem flurocarbonowym lub stalowym.

Szczupaki to ryby drapieżne, które żywią się najrozmaitszymi żyjątkami. Żerowanie szczupaka zwykle określane jest jako interesujące, ponieważ tak naprawdę ten gatunek ryby nie ma ściśle określonego jadłospisu – raczej je to, na co ma ochotę lub to, co uda mu się aktualnie upolować.

Kolejną metodą połowu szczupaka jest spinning. Wyróżniamy przy tym dwie odrębne metody. Pierwsza z nich to spinning klasyczny – do połowu tą metodą używamy krótkich i średnich wędek spinningowych. Zazwyczaj jest to długość od 2,4 do 2,7 metra. Nie może też zabraknąć solidnego kołowrotka w rozmiarze minimum 3000, plecionki w rozmiarze 0,12 – 0,18 mm.
Druga to metoda castingowa – używamy do tego wędek z tak zwanym pazurem zazwyczaj od 2,2 do 2,6m. Do zestawu potrzebować będziemy multiplikatora z ruchomą szpulą. Wyróżnimy dwa rodzaje multików – niskoprofilowe, które z łatwością obejmujemy dłonią oraz zdecydowanie większe okrąglaki zwane betoniarkami. Co do wielkości to nie jesteśmy w stanie wskazać przedziału wielkości multiplikatorów z jednej przyczyny… producenci nadają własne rozmiary i każda firma operuje innymi wielkościami. W tej metodzie potrzebujemy plecionki grubszej niż przy tradycyjnym spinningu ponieważ zazwyczaj operujemy większymi przynętami. Generalnie polecamy używać metody castingowej do przynęt powyżej 50 gram.

---