Nishiki-goi – ozdoba japońskich ogrodów wodnych

Nishiki-goi (jap. karp brokatowy, karp kolorowy) – ozdobna forma hodowlana karpia (Cyprinus carpio) w Japonii. Mają atrakcyjne ubarwienie, hodowane są w stawach parkowych, oczkach wodnych i basenach rybnych. Nazwa koi jest popularnym skrótem od nishiki-goi. Nazywane są „pływającymi klejnotami” lub „pływającymi dziełami sztuki”.

Historia

Nishiki-goi (Cyprinus carpio) mają ponad 200-letnią historię. Uważa się, że hodowlę rozpoczęto w okresie Edo (1603–1868), kiedy zauważono mutacje karpi hodowanych         w celach spożywczych w okolicach miast Nagaoka, Ojiya i Uonuma w prefekturze Niigata. Ich miejscem narodzin jest znajdująca się w tym regionie wioska Yamakoshi. Jest to obszar bardzo obfitych zimowych opadów śniegu i w dawnych czasach ludność wiosek była odcięta od zaopatrzenia przez wiele miesięcy. Karpie były więc cennym źródłem białka.    W cieplejszych miesiącach hodowcy trzymali ryby w zbiornikach irygacyjnych, a zimą przenosili je do stawów przylegających do gospodarstw, przykrywając je pokrywami, aby zapobiec gromadzeniu się śniegu i uduszeniu ryb. Niektórzy trzymali karpie w zbiornikach wykopanych pod podłogą swoich domostw.

 

Hodowla

Poważna hodowla rozpoczęła się na początku XIX wieku. W wyniku selekcji pozyskano co najmniej 120 odmian, różniących się kolorem, rozmiarem, połyskiem, układem plam            i łusek. Pierwszą odmianę o nazwie kōhaku („czerwono-białą”) uzyskano w 1889 roku.
W mieście Ojiya utworzono w 1989 roku pokazową „wioskę karpi brokatowych” o nazwie Nishiki-goi no Sato (ang. Nishikigoi Village). Można tam zobaczyć liczne odmiany tych ozdobnych ryb i zapoznać się z materiałami pokazującymi historię ich hodowli.                   W zamiarze rozwoju lokalnego przemysłu i turystyki, miasto ustanowiło system własności nishiki-goi. Zainteresowani mogą stawać się właścicielami wybranych egzemplarzy wyhodowanych w Ojiya.

Wśród wielu odmian Karpia koi, najczęściej spotykane to:

• kohaku– białoskóry Koi z czerwonymi plamami, układającymi się w różne wzory,
• taisho sankhoku– biały koi z czerwonym i czarnym wzorem,
• showa sankhoku– czarny koi z białym i czarnym wzorem,
• tancho– koi z czerwona plamą na głowie,
• bekko– biały, czerwony lub żółty koi z czarnym wzorem,
• ogon– jednobarwny (biały, żółty lub pomarańczowy) o metalicznym połysku.

 

Tryb życia i zachowanie

Jest spokojny, inteligentny i łatwo się oswaja – potrafi nawet rozpoznać swoich opiekunów. Pokarmu szuka głównie w mule dennym – początkowo pobiera całe podłoże, następnie je wypluwa i zasysa ponownie, dzięki czemu pobiera tylko lekkie cząsteczki pokarmu właściwego, które opadają wolniej niż cząstki niejadalne. Łatwo jednak przyzwyczaić go do podpływania do powierzchni wody, w celu złapania unoszącej się zdobyczy. Jest odporny na niskie temperatury – zimą zmniejsza pobieranie pokarmu           i wegetuje tak aż do wiosny.

Symbolika

Japoński karp GOI symbolizuje powodzenie w interesach i dostatek.
Ma moc pobudzania sił witalnych, zapewnia sukces i szczęście. Zapewnia wzrost zysków. Mówi się też, że ryba ta może, podczas swojej wędrówki w górę Rzeki Żółtej,
przeskakiwać znajdujące się w jej górnym odcinku progi (przy Smoczej Bramie).
Istnieje wiele obrazów przedstawiających karpia wyskakującego wysoko z wody z gromady mniejszych ryb. Jest to metaforą jego siły i wytrwałości, co wyróżnia go ponad przeciętność. Nishiki-goi odzwierciedla także męskość i odwagę, wysokie aspiracje oraz chęć doskonalenia się. Dwie ryby oznaczają również szczęśliwy związek.

Gdzie umieszczać wizerunek karpia?

Blisko wody (może to być nawet miseczka z kwiatami)
a wzmocni on odwagę, rozbudzi zdolność do osiągania wyższych celów
i pokonywania życiowych trudności. Najlepszym kierunkiem na wzmocnienie energii GOI jest wschód, południowy wschód lub na północ. Dobrze jest mieć wizerunek ryb po lewej stronie drzwi wejściowych by wzmocnić wpływającą do pomieszczenia chi.

\”NIGDY nie wolno natomiast umieszczać wizerunku ryb w sypialniach, ani w południowym sektorze domu lub firmy, gdyż wywołuje to kłopoty w związku i negatywne wibracje.\”

 

Nishiki-goi w kulturze

Koi-nobori (jap. koi-nobori; dosł. „chorągiew karpia”) – symbol japońskiego święta  Tango-no Sekku, obchodzonego jako Dzień Dziecka (Kodomo-no Hi). Koi-nobori swoim kształtem przypominają rękawy-wskaźniki wiatru stosowane np. na lotniskach. Są one zrobione z papieru, tworzywa sztucznego lub materiału, z namalowanym karpiem. Wieszane są na masztach przy domach, gdzie są chłopcy. Dzień Dziecka w Japonii obchodzi się 5 maja, ale już od kwietnia można zobaczyć przydomowe ogródki udekorowane koi-nobori, ku czci syna, aby rósł silny i zdrowy. Koi-nobori składa się            z czarnego koi-nobori, symbolizującego ojca i czerwonego (różowego lub pomarańczowego), symbolizującego matkę, niebieskiego, symbolizującego najstarszego syna. Jeśli w rodzinie jest więcej synów dodawane są kolejne koi-nobori w kolorach zielonym, fioletowym.

Zgodnie z legendą, był sobie karp, który chciał płynąć w górę rzeki, przeskakując wodospad. Starał się bardzo mocno, ale nie mógł sobie poradzić. W końcu bogowie zlitowali się nad karpiem i zamienili go w smoka, który nie tylko wspiął się na wodospad, ale również poleciał do nieba. Opierając się na tej legendzie, Chińczycy obchodzą Święto Smoczych Łodzi, podczas gdy w Japonii wystawia się koi-nobori. Karp stał się symbolem siły i zdolności pokonywania przeszkód, a więc cech przydatnych chłopcom w życiu.

Ciekawostki

1. Nazwa koi jest skrótem z japońskiego słowa oznaczającego „karp brokatowy”.
2. Karp Goi, który dostanie się do wód naturalnych, traci kolorowe ubarwienie.
3. Dorosłe ryby osiągają wielkość od 50 do 90 cm.
4. Koi są długowieczne, żyją średnio od 30 do 50 lat, znane są także okazy stuletnie.
5. Wartość niektórych osobników może sięgać nawet kilku tysięcy euro.

---

Źródła:

1. Nishiki-goi.  \”Wikipedia\” [29.10.2023].
2. Karp Koi. \”ZOO Borysew\” [29.10.2023].
3. Japoński karp KOI symbolika i znaczenie. \”Uzen\” [29.10.2023].

---

Oprac. Natalia Adamus, Kraków 2023.  CC BY 4.0 Attribution 4.0 International