Legwan zielony (Iguana iguana) – niesamowity, egzotyczny jaszczur [KG]

Legwan zielony (Iguana iguana) – Smoczy wygląd, przyjazne usposobienie i roślinożerność uczyniły z legwana zielonego jedną z ulubionych jaszczurek świata. Iguany to jednak wciąż dzikie zwierzęta, które trzeba dobrze poznać, zanim zdecydujesz się na jego hodowlę.

Systematyka

Legwan zielony należy do grupy ok. 700 gatunków jaszczurek z rodziny legwanowatych. Rozróżnia się dwa podgatunki: Iguana i. iguana oraz Iguana i. rhinolopha, choć znaczna część źródeł naukowych kwestionuje ten podział wskazując, że różnice wynikają ze zmian endemicznych w obrębie jednego gatunku. Legwany zielone są dużymi nadrzewnymi, roślinożernymi jaszczurkami, prowadzącymi dzienny tryb życia. Samce osiągają imponujące rozmiary do 2 metrów, a samice do 1,5 metra, z czego 2/3 długości pełnej ciała stanowi ogon. Waga samców wynosi średnio 5kg, choć notowano 9kg osobniki. Samice są wyraźnie mniejsze i ważą średnio do 3,5 kg. Gatunek został po raz pierwszy oficjalnie opisany przez szwedzkiego botanika Karola Linneusza w 1758 roku. Od tego czasu, odkryto i sklasyfikowano co najmniej siedemnaście nowych gatunków i podgatunków legwanowatych.

Środowisko

Legwan zielony to jaszczurka zamieszkująca głównie tropikalne lasy deszczowe i namorzynowe. Preferuje środowisko ciepłe i wilgotne, oscylujące w przedziale:

• od 25°C do 35°C temperatury,
• 65% – 90% wilgotności.

Zdecydowaną część życia spędza w wysokich partiach konarów drzew, prowadząc samotniczy, terytorialny tryb życia. Na ziemię schodzi rzadko, uciekając przed drapieżnikiem lub w celach rozrodczych. Salwując się ucieczką, legwany potrafią wykonać imponujący skok z nawet 20 metrów do wody, w której mogą wytrzymać na bezdechu kilkanaście minut. Jednak dobrowolne opuszczenie siedliska następuje najczęściej w okresie rozrodczym. Samce toczą wtedy zaciekłe walki o możliwość kopulacji, a samice kopią jamy, w których złożą jaja. Również dostęp do najlepiej nasłonecznionych stanowisk często okupiony jest brutalną walką. Inaczej jest z młodymi osobnikami, które ze względu na wszechobecne zagrożenie preferują niższe partie lasu i zarośla. Instynktownie przebywają w grupach, co zwiększa ich szanse na przeżycie.

Wygląd zewnętrzny

Rozmiary

Legwan zielony zwykle osiąga 1,5 m długości od głowy do ogona. Niektóre zmierzone osobniki mierzyły ponad 2 m, ważąc ponad 9 kg. Przeciętnie jednak dorosły zauropsyd waży 1,304 kg, osobnik młody – 267 g, a świeżo wykluty – 37,5 g.

Ubarwienie

Pomimo swej nazwy legwany zielone mają różne barwy. Na południu swego zasięgu występowania, np. w Peru, są niebieskawe z grubymi czarnymi znaczeniami. Na wyspach takich, jak Bonaire, Curaçao, Aruba i Grenada przybierają barwy od zieleni do lawendy, czerni, a nawet różu. Osobniki z zachodu Kostaryki są czerwone, zaś te z północy, jak z Meksyku, cechują się pomarańczowym ubarwieniem. Młodociane z Salwadoru często w niemowlęctwie są jaskrawoniebieskie, a z wiekiem tracą ten kolor.

Budowa

Legwany mają duże głowy z szerokim pyskiem i okrągłymi nozdrzami. Obok pary oczu wyposażone są także w tzw. oko ciemieniowe – umieszczony w okolicy ciemieniowej szczątkowy narząd, który pełni funkcję detektora ruchu.

Legwany potrafią wyczuwać zmiany natężenia światła i ruchu za pomocą narządu termoczułego nazywanego okiem ciemieniowym.

Po bokach głowy znajdują się uszy, które wyglądają jak duże łuski. Legwany mają korpulentny tułów i mocne kończyny. Łapy zwierzęcia są zakończone ostrymi pazurami, które służą do wspinania się na drzewa, ale stanowią też niebezpieczną broń. Podobną funkcję pełni silnie umięśniony ogon. Ułatwia wspinaczkę, a w sytuacji zagrożenia może dotkliwie uderzyć przeciwnika. Co ciekawe, młode osobniki są zdolne swój ogon odrzucić, jeśli może im to umożliwić ucieczkę (później narząd się regeneruje). Charakterystycznym elementem wyglądu legwana jest zwisający spod głowy fałd skórny (u samic mniejszy niż u samców, zwykle spiczasto zakończony), ułatwiający zwierzęciu termoregulację. Grzbiet jaszczurki pokryty jest kolcami, służącymi do obrony.

Rozmieszczenie geograficzne

Naturalny zasięg występowania legwana zielonego rozciąga się od południowego Meksyku i Wysp Karaibskich (Grenada, Curaçao, Saint Vincent, Saint Lucia, Trynidad i Tobago, Utila) do środkowej Brazylii, Paragwaju i Boliwii. Introdukowano go na Wielkim Kajmanie, w Portoryko, Teksasie, na Florydzie, Hawajach i Wyspach Dziewiczych Stanów Zjednoczonych.

Zachowanie

Przestraszony przez drapieżnika legwan zielony ratuje się ucieczką. Jeśli znajduje się nieopodal wody, nurkuje i odpływa. Osaczony powiększa i prezentuje fałd skórny na podgardlu, nadyma i usztywnia swe ciało, syczy i macha głową w kierunku agresora. Jeśli zagrożenie nadal się utrzymuje, legwan może smagać swym ogonem, gryźć i używać w obronie swych pazurów. Rany wiążą się raczej z walkami niż z niezłapaną zdobyczą. Zauropsydy te wykorzystują kiwanie głowami i fałdy skórne na podgardlach na różne sposoby, kultywując interakcje społeczne, np. witając innego legwana czy zdobywając przyszłego partnera. W porozumiewaniu się rolę odgrywają częstość i liczba kiwnięć głową. Gady padają ofiarami przedstawicieli szponiastych. Ich strach przed tymi ptakami wykorzystuje się w pewnej sztuczce stosowanej podczas łapania dzikich osobników. Słysząc dźwięk świstu lub wrzasku szponiastego, jaszczurka nieruchomieje, dzięki czemu łatwiej ją schwytać.

Pożywienie

Legwany zielone są fitofagami, a więc jaszczurkami typowo roślinożernymi. Części zielone roślin stanowią ich podstawę żywieniową, choć nie gardzą także słodkimi owocami. Ich procesy metaboliczne wspierane są przez florę bakteryjną jelit, tak więc układ pokarmowy przystosowany jest do trawienia nawet twardych i łykowatych fragmentów roślin. Według niektórych źródeł zdarza się czasem, że w jadłospisie szczególnie młodych osobników pojawiają się owady oraz drobne kręgowce jednak białko pochodzenia odzwierzęcego nie jest naturalnym pokarmem legwanów, a ich długotrwałe spożywanie może doprowadzić do poważnych problemów zdrowotnych. Niestety bardzo trudno jednoznacznie określić jakie gatunki roślin należą do naturalnej diety legwanów zielonych ponieważ czynnik ten jest zależny od obszaru ich występowania. To sprawia, że naturalna dieta oraz preferencje legwanów mogą być drastycznie różne. Ogólnie przyjmuje się jednak, że w skład naturalnej diety legwanów wchodzą liście drzew, owoce, nasiona oraz młode pędy około 100 gatunków roślin z obszarów siedliskowych tego gatunku.

---

Źródła:

1. Legwan zielony – \”Wikipedia\” [2023.10.27].
2. Legwan zielony – czym się cechuje i jakich warunków wymaga? – \”Fera.pl\” [2023.10.27].
3. Legwan – co warto o nim wiedzieć? – \”Skrivanek\” – \” Terrarium.pl\” [2023.10.27].

---

Oprac. Klaudia Gajczak, Kraków 2023, CC BY 4.0 Attribution 4.0 International