Modraszka zwyczajna (Cyanistes caeruleus) – ptasi symbol waleczności [SL]

Świat ptaków jest pełen fascynujących gatunków o różnych kształtach, rozmiarach i barwach. Jednym z gatunków, który wyróżnia się dzięki swojemu niezwykłemu ubarwieniu oraz zachowaniu, to modraszka zwyczajna, zwana również sikorą modrą. Ten mały, uroczy ptak jest popularnym gościem w lasach Europy i części Azji.

Występowanie modraszki zwyczajnej

Modraszka zwyczajna to gatunek ptaka, którego można spotkać w większości obszarów Europy, z wyjątkiem północnej Skandynawii, północnej Rosji, a także w części zachodniej Azji. Jest on jednym z tych gatunków, których nie brakuje w naszych ogrodach i parkach. To częsty gość w obszarach miast.

Modraszka jest ptakiem osiadłym, co oznacza, że nie migruje na dłuższe odległości, z wyjątkiem niektórych osobników, które lecą nawet do Francji. W zimie, gdy dostępność pożywienia jest ograniczona, możemy dostrzec je bliżej naszych okien w poszukiwaniu karmy. Unika lasów iglastych i suchych sośnin, gęstych, ciemnych lasów, a jeśli wybiera je za swój biotop, to muszą mieć dobrze rozwiniętą strukturę i posiadać dziuplaste drzewa. Preferuje lasy olszowe z domieszką dębów.

Charakterystyka

Ubarwienie

Jednym z najbardziej rozpoznawalnych aspektów modraszki jest jej ubarwienie. Na pierwszy rzut oka możemy zauważyć, że brzuch modraszki jest jaskrawo żółty, a grzbiet zielony, z subtelnymi niebieskimi akcentami. Głowę pokrywa charakterystyczna biała czapka, która wydaje się kontrastować z jej niebieskimi skrzydłami i ogonem. Na skrzydłach można dostrzec czarne i błękitne plamy. Samce i samice modraszek wyglądają podobnie, choć samica może mieć bardziej matowe barwy. Warto również zauważyć, że młode ptaki są bardziej matowe i bladoniebieskie niż dorosłe.

Wymiary

Modraszka to ptak o niewielkich rozmiarach:

• Sikora modra osiąga długość ciała wynoszącą od 10,5 cm do 12 cm;
• rozpiętość skrzydeł mieści się w zakresie od 17,5 cm do 20 cm;
• długość złożonych skrzydeł to od 6 do 7 cm;
• masa ciała modraszki wynosi od 9 do 13 g.

Głos

Mimo niewielkich rozmiarów, sikora modra ma donośny, wysoki i dzwoniący trel, charakteryzujący się szybkim powtarzaniem dźwięków. Głos wabiący to tsii tsii, sit, tgi, tgi, cicide cerrr ceretet, natomiast śpiew dodatkowo z końcówką cicicij-jurr, opisywany też jako wysokie cici i jasny trel tirrr.

Zachowanie i tryb życia

Modraszki zwyczajne to ptaki pełne energii, często można je zauważyć, gdy skaczą z gałęzi na gałąź lub nawet zawisają głową w dół, w poszukiwaniu pożywienia. Ich szybkie i zwrotne ruchy przyciągają uwagę i sprawiają, że są fascynującym obiektem obserwacji dla miłośników ptaków. Ze względu na swoje bojowe zachowania, są nazywane zadziornymi i walecznymi.

Sikora modra to najbardziej zadziorny ptak, z jakim miałem do czynienia. Złapana w sieć ornitologiczną dziobie zapamiętale, celując w najbardziej wrażliwe miejsca. Wojownicze charaktery tych ptaków ujawniają się nawet w przypadku piskląt modraszek, które wykluły się jako podrzutki w gniazdach innych gatunków. Młode modraszki tuż po opuszczeniu gniazda, rozpoznają u siebie gatunkową tożsamość.

Modraszki często łączą się w małe stada, co zwiększa ich szanse na odnalezienie pożywienia i ochronę przed drapieżnikami. Nie są wybitnymi lotnikami, dlatego preferują loty na krótkie dystanse z częstymi postojami. Jej atutem z perspektywy fotografów i obserwatorów jest jej brak płochliwości.

Pożywienie

Dieta modraszek jest uzależniona od sezonu i dostępności pożywienia, a zrozumienie ich nawyków żywieniowych jest kluczowe dla ochrony tych ptaków.

Modraszki wiosną i latem często karmią się owadami, takimi jak owady latające, chrząszcze i larwy, co sprawia, że stanowią one ważny element ekosystemu, kontrolując populacje szkodników. W sezonie letnim, szczególnie od sierpnia do września, stają się owocożerne. Modraszki żywią się jagodami, malinami, porzeczkami i innymi owocami, które są dostępne w ich środowisku.

Co ciekawe, zdolność modraszek do wypijania nektaru jest również kluczowym elementem ich diety. Korzystają z owoców i nektaru, wykorzystując długie i cienkie dzioby do ssania nektaru z kwiatów. Ten element diety jest szczególnie widoczny podczas sezonu kwitnienia roślin, kiedy modraszki odwiedzają kwiaty, przyczyniając się do zapylania i utrzymania równowagi ekosystemu.

Cykl rozrodczy

Modraszki mają silnie rozwinięty instynkt macierzyński. Liczba potomstwa jest zazwyczaj tak duża, że wykarmienie młodych wymaga od obu rodziców dużego wysiłku. Cykl rozrodczy składa się z kilku kluczowych etapów:

1. Modraszka rozpoczyna swój cykl rozrodczy w kwietniu.
2. Samica buduje gniazdo w dziupli drzewa lub w budce lęgowej.
3. Po ukończeniu budowy gniazda, sikora składa zazwyczaj od 6 do 12 jajek.
4. Samica inkubuje jajka, co trwa od 12 do 16 dni.
5. Po wykluciu zarówno samica jak i samiec aktywnie uczestniczą w ich karmieniu.
6. Pisklęta opuszczają gniazdo po około 16 do 22 dni od wyklucia.

Ochrona i status

Modraszka zwyczajna nie jest uznawana za gatunek zagrożony, co jest dobrą wiadomością dla miłośników przyrody. Wciąż jest pospolita na wielu obszarach Europy, a jej populacja od lat jest stabilna. Wielu miłośników przyrody cieszy się obserwacją tych uroczych ptaków w swoich ogrodach, co przyczynia się do ich ochrony.

Kluczowym elementem ochrony modraszek jest dbałość o zachowanie środowiska naturalnego oraz dostarczanie im odpowiedniego pożywienia i miejsc do lęgów, jak np. budki lęgowe. Dzięki temu, nawet w obszarach zurbanizowanych, modraszki mogą znaleźć odpowiednie miejsce do lęgów i pokarmu.

IUCN uznaje modraszkę za gatunek najmniejszej troski (Least Concern). Trend liczebności populacji uznawany jest za wzrostowy. Na terenie Polski modraszka jest objęta ścisłą ochroną gatunkową, a na Czerwonej liście ptaków Polski została sklasyfikowana jako gatunek najmniejszej troski.

Ciekawostki

Modraszki są cenione przez leśników ze względu na ich skuteczność w wyjadaniu szkodników. Dzięki zróżnicowanej diecie, w której owady odgrywają znaczącą rolę, te małe ptaki pomagają w utrzymaniu równowagi w ekosystemach leśnych, ograniczając populacje szkodliwych owadów.

Wejście do budki lęgowej dla modraszek zwyczajnych nie może mieć większej średnicy niż 3 cm. W innym przypadku para lęgowa zostanie przegoniona z zasiedlonej budki. Sikora modra potrafi zwisać do góry nogami z gałązek drzew.

---

Źródła:

1. Modraszka zwyczajna, \”Wikipedia\” [29.10.2023]
2. Modraszka – żółto-błękitny, ptasi symbol waleczności, \”Przygody przyrody\” [29.10.2023]
3. A. Puchta, K. Richarz, Ptaki. Przewodnik, MUZA SA, Warszawa 2006, s.382

---

Szymon Lipiński, CC BY 4.0 Attribution 4.0 International, 2023