Amfiprion czyli błazenek – wszystko o nich [KJ]

Amfiprion plamisty, błazenek plamisty, błazenek okoniowy (Amphiprion ocellaris) to atrakcyjnie ubarwiona ryba morska z rodziny garbikowatych (Pomacentridae), zaliczana do błazenków. Często hodowane w akwariach morskich. Swoją wielką popularność zawdzięczają bajce ,,Gdzie jest Nemo?”

Wygląd

Błazenki mają jasnopomarańczowe ciało z trzema białymi pasami, z których środkowy ma trójkątny kształt. Te białe pasy mają delikatne czarne obrzeżenie; podobne ale szersze obrzeżenie na płetwach. Maksymalna długość ok. 9–11 cm.

Amfipriony są znane z tego, że żyją w symbiozie z ukwiałami. Ukwiały, które są groźne dla praktycznie wszystkich innych ryb (jego czułki zaopatrzone są w parzydełka, które przy dotknięciu wypuszczają setki mikroskopijnych harpuników z jadem porażającym ofiarę), nie czynią krzywdy błazenkom. Rybki te bezkarnie pływają wśród czułków ukwiała a nawet wpływają (w razie dużego zagrożenia) do jego jamy chłonąco-trawiącej.

Do końca na pewno nie wiadomo, dlaczego tak się dzieje, ale najpopularniejsza teoria mówi, że ciało błazenka jest pokryte specjalnym śluzem, który naśladuje składem wydzielinę ukwiała (każdy ukwiał wytwarza specyficzną dla siebie substancję, którą pokryte są jego czułki – po to, aby nie atakowały się nawzajem).

Ryba nie od razu jest odporna na ataki ukwiała, najpierw musi wytworzyć śluz identyczny ze śluzem danego osobnika. Nie jest też odporna na porażenie przez inny ukwiał nawet z tego samego gatunku, więc całe swe życie spędza z jednym gospodarzem, rzadko oddalając się od niego na odległość metra. Jeśli rozdzieli się rybę i ukwiał, to po jakimś czasie błazenek przestaje być odporny na jad i musi od początku nabyć tę zdolność.

Występowanie

W naturze występują na:

• Filipinach,
• w Indonezji,
• Australii,
• Malezji,
• Oceanie Indyjskim,
• Pacyfiku zachodnim,
• Tajlandii,
• Morzu Andamańskim,
• okolicach Wysp Ryukyu.

Są więc dość rozpowszechnione i na szczęście jak na razie ich populacji nie zagraża większe niebezpieczeństwo. Ma to zapewne związek z możliwością rozrodu ryb w niewoli.

Odżywianie

Błazenki odżywiają się głównie planktonem a także resztkami posiłków ukwiała. Czasem też obgryzają martwe czułki ukwiała.

Zachowanie

Według obserwujących je biologów, rybki te wykazują zachowania społeczne, żyjąc w grupach, które są prowadzone przez jedną dominującą samicę. Drugą co do wielkości rybą w takich stadkach jest natomiast dominujący samiec. Z kolei wszystkie pozostałe ryby w grupie są mniejszymi samcami. Jeśli dominująca i jedyna w takim stadku samica z różnych względów umrze, wtedy dominujący samiec zostanie nową samicą.

Zastąpi w ten sposób swą poprzedniczkę. Natomiast największy z mniejszych samców stanie się wówczas dominującym samcem w grupie. Jak wynika z badania opublikowanego w czasopiśmie PLOS One, błazenki komunikują się, wydając odgłosy trzaskania i klikania. Naukowcy twierdzą, że taka rybia gadanina pomaga im utrzymać hierarchię stada i właściwą pozycję wśród członków grupy.

Wydawane trzaskające dźwięki mogą bowiem być interesującą strategią zapobiegania konfliktom między poszczególnymi członkami grupy. Zjawisko to opisał w LiveScience w 2012 r. badający to zjawisko Orphal Colleye, stażysta z Uniwersytetu w Liège w Belgii.

Rozmnażanie

Amfipriony są protandrycznymi hermafrodytami, co oznacza, że młode osobniki mają zarówno męskie, jak i żeńskie organy, jednak dojrzały płciowo osobnik najpierw funkcjonuje jako samiec, a później może zmienić płeć na samicę.

Tarło ma miejsce co 27 dni (jest związane z pełnią księżyca). Para pływa wokół siebie, ryby oczyszczają dno przy podstawie ukwiała, gdzie samica składa do 10 000(25 000) ziaren ikry, którą opiekuje się samiec (wachluje ją płetwami napędzając natlenioną wodę, usuwa śmieci i martwe ziarna ikry). By znaleźć dobre miejsce na złożenie ikry, ryby mogą nawet nieco przesunąć ukwiał. Narybek lęgnie się po tygodniu.

Symbioza

Symbioza błazenka z ukwiałem przynosi korzyści obu stronom: rybka jest broniona przed drapieżnikami i korzysta z resztek pokarmowych w jamie chłonąco-trawiącej ukwiału. Ten zaś otrzymuje od rybek ochronę przed jedynymi rybami, które zjadają ukwiały (są to ryby ustnikowate, Chaetodontidae), również korzysta z resztek pokarmowych amfiprionów, a nawet z jego odchodów, które zawierają dużo substancji biogennych (czyli minerałów niezbędnych do życia) i są potrzebne glonom, które żyją symbiotycznie w ciele ukwiała. Prócz tego rybka utrzymuje czystość wśród czułków oraz, przez swój ruch, zapewnia dopływ świeżej, natlenionej wody.

Hodowla

Błazenki plamiste nie przysparzają trudności w hodowli domowej, dlatego też pojawiają się coraz częściej w sprzedaży. Bezwzględnie wymagają jednak odpowiednio dużego akwarium morskiego z odpowiednią infrastrukturą towarzyszącą.

Dla jednej pary błazenków wystarczy ok. 100 litrów. Trzeba też zapewnić im wewnątrz żywe ukwiały. Błazenki równie chętnie zamieszkują też w koralach miękkich (sinularie, sarcophytony, rhodactisy) i LPSach typu euphyllia. Jako jedne z niewielu ryb, błazenki można rozmnożyć w akwarium domowym.

Trzeba im zapewnić skałkę obok ukwiału lub koralowca, gdzie złożą ikrę. W nocy po ok. 8 dniach wylęgnie się z niej narybek. Koszt kupna jednej rybki tego gatunku waha się w granicach 60-70 PLN.

Jak chronić jaja błazenków?

Umieść kamienie i rośliny w akwarium ze słoną wodą. Zapewnij miejsca, w których mogą się ukryć i powierzchnie, w których można złożyć jaja. Zaraz po złożeniu jaj samica przechodzi w tryb polowania na pokarm, a samiec przejmuje opiekę nad nimi aż do wyklucia. Zadaniem partnera jest również usuwanie jaj niezapłodnionych, a także tych, które są zakażone grzybem.

W zależności od czynników, takich jak wielkość samicy i gatunek, liczba jaj może wahać się od 50 do 200. Rozród może odbywać się trzy razy w miesiącu, a samica może żyć do 30 lat. Warunki sprzyjające rozrodowi to zasolenie wody 30 i temperatura około 25 C.

Początkowo jaja mają kolor różowawy do pomarańczowego, potem stają się szarawe, a w końcu srebrzyste, gdy oczy są już widoczne. Jeśli narybek przeżyje ok. 10 dni, możesz być pewien, że masz nowego błazenka.

Czym można karmić narybek błazenków?

Zapewnij rybkom wystarczającą ilość światła, aby wyraźnie widziały pożywienie, ale nie za jasno. Pojedyncza żarówka wystarczy, ale rozprosz światło tak bardzo, jak to możliwe.

Możesz karmić błazenki smażonymi liofilizowanymi krewetkami solankowymi i być może świeżymi krewetkami solankowymi, gdy są nieco większe.

---

Źródła:

1. Amfiprion plamisty, \”Wikipedia\” [2023.10.29]
2. Amphiprion ocellaris Amfiprion plamisty Błazenek plamisty Błazenek okoniowy, \”Akwarystyka morska\” [2023.10.29]
3. Błazenek plamisty, \”zwierzetainformacje.pl\” [2023.10.29]
4. Jak hodować błazenki: wszystko, co trzeba wiedzieć, \”Aquarium.eu\” [2023.10.29]
   

   ---

   Oprac. Klaudia Janas, Kraków 2023, CC BY 4.0 Attribution 4.0 International