Karp (cyprinus carpio) ryba słodko wodna
Karp (cyprinus carpio) – gatunek słodkowodnej ryby z rodziny karpiowatych (Cyprinidae). Hodowany i poławiany na dużą skalę jako ryba konsumpcyjna. Karp (cyprinus carpio) – gatunek słodkowodnej ryby z rodziny karpiowatych (Cyprinidae). Hodowany i poławiany na dużą skalę jako ryba konsumpcyjna.
![\"Karp\"](\"https://s9.tvp.pl/images2/9/9/9/uid_9993b5abff84f08a8d1f6a1a583b60ed1608719985432_width_900_play_0_pos_0_gs_0_height_506.jpg\")
Karp – co to za ryba?
Karp to duża, słodkowodna ryba z rodziny karpiowatych. Jako gatunek, powstał na drodze naturalnej poliploidyzacji na przełomie trzeciorzędu i czwartorzędu w okolicach Morza Kaspijskiego i wschodniej Anatolii. Forma dzika występowała pierwotnie w Europie południowo-wschodniej i Azji zachodniej w zlewiskach mórz Egejskiego, Czarnego, Kaspijskiego i Aralskiego. Obecnie na wolności występuje praktycznie w całej Europie, Bliskim Wschodzie i Północnej Afryce.
Osiąga ponad 1 m długości i masę 30 (maksymalnie 40) kg. Ciało wydłużone, wrzecionowate, prawie okrągłe w przekroju poprzecznym. Otwór gębowy dolny, mięsisty zaopatrzony w 2 pary wąsików. Łuski cykloidalne, duże, mocno osadzone w skórze. Grzbiet ciemny, zielonkawobrązowy, lub szarozielony, boki jaśniejsze, ciemnooliwkowe ze złotym połyskiem, brzuch żółtawo-lub kremowobiały. Żywi się larwami owadów, mięczakami, skorupiakami oraz innymi organizmami zwierzęcymi oraz roślinami.
Karp – Opis wyglądu ryby
Karp, jako gatunek, powstał na drodze naturalnej poliploidyzacji na przełomie trzeciorzędu i czwartorzędu w okolicach Morza Kaspijskiego i wschodniej Anatolii. Forma dzika (sazan) występowała pierwotnie w Europie południowo-wschodniej i Azji zachodniej w zlewiskach mórz Egejskiego, Czarnego, Kaspijskiego i Aralskiego. Najwcześniej karp został udomowiany w Chinach (V w p.n.e.). Już z roku 350 p.n.e. pochodzą pierwsze wzmianki o karpiu w Europie. Znajdujemy je u Arystotelesa. O karpiu pisze też Pliniusz Starszy (23-74 p.n.e.) w swojej Historii Naturalnej. W Europie była to pierwsza ryba hodowana w sztucznych stawach, zakładanych przy klasztorach. Od VII do XII wieku nastąpił szybki rozwój rybactwa w majątkach klasztornych Belgii, Francji, Niemiec i na Bałkanach. Ryba ta stała się wysoko cenionym źródłem białka w czasie wielodniowych postów narzucanych przez religię chrześcijańską. Tak więc to nie przypadek, że technikę hodowli karpia udoskonalano w klasztorach. Już w tamtych odległych czasach hodowcy byli gotowi zachowywać najpiękniejsze okazy do celów reprodukcyjnych, dzięki czemu przeprowadzali selekcję genetyczną. Zabiegi te doprowadziły do powstania znanej nam obecnie ryby, którą cechuje wytrzymałość, duża ilość mięsa i imponująca długowieczność, także na wolności. Początki hodowli pół ekstensywnej w stawach sięgają XIX wieku. Ten system jest praktykowany do dzisiaj, głównie w Europie Środkowej, gdzie karp nadal zajmuje ważne miejsce w tradycji gastronomicznej.
Niektóre odmiany hodowlane karpia:
- lustrzeń, karp królewski (dawniej karp galicyjski) – odmiana wyhodowana w Polsce, w Kaniowie, silnie wygrzbiecone ciało oraz rząd dużych łusek wzdłuż linii bocznej i w okolicach głowy
- karp pełnołuski
- karp bezłuski (golec)
- karp koi – ozdobna odmiana w wielu wariantach z efektownym ubarwieniem – białe, zwykle z plamami pomarańczowymi, czerwonymi lub czarnymi. Często hodowane w ozdobnych zbiornikach przydomowych (stawach, sadzawkach i oczkach ogrodowych). Pochodzi z Japonii, ryba ma zwykle 30–40 cm długości, może dochodzić do 75 cm. Poszczególne odmiany hodowlane (ponad 100) różnią się zarówno ubarwieniem, jak i ułuszczeniem. Przebywa przy dnie, gdzie ryje podłoże i wygrzebuje rośliny. Żywi się głównie roślinami i glonami, a także drobnymi zwierzętami wodnymi. Jak wszystkie odmiany hodowlane, koi jest wrażliwy na zimną wodę.
- karp zatorski – unikalna odmiana lokalna. Karp zatorski jest lustrzeniem o ułuszczeniu wieńcowym, strzałkowym lub siodełkowym i ubarwieniu oliwkowo-niebieskim.
Karp – Występowanie
Zlewiska mórz Czarnego, Kaspijskiego i Aralskiego. Licznie odmiany hodowlane są rozpowszechnione zarówno w hodowli jak i w wodach otwartych niemal na całym świecie.
Żyje w głębokich rzekach, starorzeczach, odnogach lub rozlewiskach, jeziorach i stawach.
Karp – Rozmnażanie
Dojrzewa w 3–4 roku życia, samce rok wcześniej niż samice. Trze się w V i VI w płytkiej, silnie zarośniętej wodzie. Tarło przebiega bardzo hałaśliwie, w jego trakcie tarlaki bardzo często wyskakują ponad powierzchnię wody. Ikra jest przyklejana do roślinności wodnej, wylęg następuje po 3–5 dniach. Larwy zaraz po wylęgu mierzą około 5 mm i mają duży woreczek żółtkowy oraz specjale gruczoły, które umożliwiają im przyczepianie się do roślinności wodnej przez okres 3–14 dni w zależności od odmiany. Po wchłonięciu woreczka żółtkowego odżywiają się planktonem. Po osiągnięciu około 2 cm długości zaczynają odżywiać się fauną denną.
Karp- znaczenie spożywcze
Wykorzystanie spożywcze – Obecnie karpie są produkowane głównie w krajach Europy Środkowej, gdzie podawane są tradycyjnie w czasie posiłków świątecznych. Karpia zazwyczaj kupuje się żywego, aby ryba się „oczyściła” przebywają kilka dni w czystej wodzie, dzięki czemu jej mięso traci mulisty posmak. Producenci starają się obecnie urozmaicić ofertę, otwierając małe zakłady przetwórcze oferujące półprodukty (karp w porcjach, świeży lub wędzony, filety lub w plastrach) lub ryby przyrządzone zgodnie z tradycyjnymi przepisami. Znaczna część produkcji jest również przeznaczona do zarybiania stawów do wędkarstwa rekreacyjnego. Chętnie poławiany przez wędkarzy na grunt (tzw. wędkarstwo karpiowe) i spławik – uważany za rybę waleczną i przebiegłą.
W wielu krajach jest uważany za szkodnika. W Polsce karp stanowi 80% zarybień wód otwartych. Budzi to duże kontrowersje, gdyż karp jest gatunkiem obcym i ma niekorzystny wpływ na zbiornik, do którego jest wpuszczany (zamulenie wody).
Źródła:
Maja Janik, CC By 4.0 International, 2023